Yeni sağ ne kadar tehlikeli?
Polonya'nın bağımsızlık günü protestolarında çekilen fotoğraflarda, havai fişek patlatan ve Yahudi karşıtı sloganlar atan, karalara bürünmüş insan kitleleri görülüyor. Her ne kadar bu hafta vahşi ortam baskın görünse de yorumculara göre sağ kanat, aslında tarz değiştirdi. Ancak bu değişiklik, sağı daha az tehlikeli yapmıyor.
Takım elbiseli popülistler
New York Review of Books'un yazı işleri müdürü Ian Buruma, Eesti Päaveleht'teki yazısında aşırı sağda görülen davranış değişikliğine işaret ediyor:
“Daha kısa bir süre önce aşırı sağın hiçbir prestiji yoktu. Toplumların Nazi döneminde yaşanan vahşete dair kolektif anıları, bu adamların (aralarında pek kadın olmazdı), tıpkı porno film gösteren sinema işletmecileri gibi toplumun kıyısına itilmesine yol açıyordu. ... Bu durum şimdi değişti. Genç aşırı sağcılar, özel dikim takım elbiseleriyle Fransa ya da İtalya'daki savaş öncesi faşist gösteriş düşkünlerini çağrıştırıyor. Hizipçi konuşmalarıyla kitleleri harekete geçirmek yerine radyo ve televizyon kanallarında hitabet yeteneklerini konuşturuyor, sosyal medyayı yetkinlikle kullanıyorlar. ... Bu yeni model aşırı sağ, toplum içine çıkabilecek cinsten.”
Yeni sağın hayaleti batı Avrupa'ya sıçrıyor
Yazar Abdelkader Benali, Trouw'daki köşe yazısında, yeni sağın Avrupa'da da güçlenmesinden duyduğu endişeyi dile getirmiş:
“Avrupa'da bir hayalet dolaşıyor. Yeni sağın hayaleti bu. Yeni de değil aslında. Bu sağ, Berlin Duvarı yıkıldıktan ve sınırlar açıldıktan sonra küskün Orta ve Doğu Avrupalıların içinde geçici bir uyukuya dalmıştı sadece. Şimdi Batı Avrupa'ya da yayılıyorlar. Aşırı milliyetçilerin Avrupa siyasetinde söz sahibi olacak kadar güçlenmeleri an meselesi. Bu hareket kendini, Brüksel'den çok kendi ulusal mirasına bağlı hissediyor. ... Bu kin ve öfkenin arkasında yatansa, Batı kapitalizminin, sınırların kaldırılması, bireysel ifade alanlarının açılması ve serbest pazar sayesinde elde ettiği kazanımlardan ideolojik olarak uzaklaşılması.”
Asıl tehlike ırkçılık
Polonya ve diğer Orta ve Doğu Avrupa hükümetlerinin aşırı sağla flörtü, Irish Times'ı korkutuyor:
“Varşova hükümetinin söylemi, göçmenleri, terörizmi ve İslam'ı aynı kefeye koymak, bunları Polonya değerleri için bir tehlike olarak göstermeye yönelik. Benzer şeyleri Macaristan, Avusturya ve Çek Cumhuriyeti'nde de görmek mümkün. ... ABD Başkanı Donald Trump, geçtiğimiz temmuz Varşova'da yaptığı konuşmada, Batı dünyasının İslam karşısında ayakta kalmaya yetecek iradesi olup olmadığını sormuştu. Trump'ın sorusu baştan sona yanlış aslında. Avrupalı ve Batılı değerler için asıl tehlike, aşırı sağcı hareketlerin körüklediği, milliyetçi ve popülist siyasetçilerin teşvik ettiği İslam düşmanlığıdır. Avrupa'nın liberal düzeni için gerçek tehlike işte bu yeni ırkçılıktır.”