Ukrayna: Zelenskiy'e sert eleştiriler
Yeni Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy göreve başlar başlamaz personel konusunda verdiği tartışmalı kararlar yüzünden eleştiriliyor. Zelenskiy daha önce parlamentoyu feshetmiş ve iki ay sonra erken seçim yapılacağını duyurmuştu. Halihazırda parlamentoda reformları geçirecek çoğunluğa sahip olmayan Zelenskiy'nin bu manevrasını nasıl yorumlamak gerekir?
Artık milyarderlerden kurtulmak lazım
Zelenskiy, seçim kampanyası müdürü Bogdan'ı özel kalemi yapmak istiyor. Bogdan, milyarder Kolomoyski'nin avukatı ve devrik cumhurbaşkanı Yanukoviç için çalışmışlığı var. Polska Codziennie, Zelenskiy'nin göreve başladığı andan itibaren çevresinin kuşkulu insanlarla çevirmesinden rahatsız:
“Zelenskiy'nin kendisini iktidara getiren milyarderlere ve şüpheli adamlara karşı durmak isteyip istemeyeceğini şimdiden söylemek zor. Ama Zelenskiy ülkesinde reform yapmak istiyorsa bu insanlardan kurtulması lazım. Özellikle de Ukraynalı milyarder İgor Kolomoyski ve adamlarıyla bağlarını koparması şart. Aksi takdirde Batı onu oligarşi dostu olarak algılayacak, Zelenskiy'nin onlardan alabildiğiyse en fazla ara sıra sırtının sıvazlanması olacaktır. Açıklamalarıysa kısa süre laf-ı güzaf olarak algılanacaktır. Bu dönem Zelenskiy için çok zor olacak.”
Cumhurbaşkanlığına iyi bir başlangıç yapmadı
Frankfurter Allgemeine Zeitung eski günlere geri dönüldüğünü düşünüyor:
“Kiev'deki cumhurbaşkanlığı idaresine atadığı kişilerin çoğu, siyasi tecrübesi olmayan gençlik arkadaşları ya da uzun zamandır birlikte çalıştığı iş ortakları. Siyasi tecrübeye sahip bir kişi var aralarında: cumhurbaşkanlığı idaresi yöneticisi Andrey Bohdan. Ama onun da daha büyük bir handikapı var: Onun atanması muhtemelen 'devlet gücünün arındırılması' yasasına aykırı. Bu yasa 2014 Devrimi sonrası eski rejimin yetkililerinin devlet memuru olmasını on yıllığına yasaklıyor. Buna bir de şunu eklemek lazım: Zelenskiy'nin parlamentoyu dağıtmasının yasal olarak kuşku götürür olması, koltuğundaki ilk günlerinde iyi bir görüntü olmadı.”
Ukrayna siyaseti tamamen ters yüz
Erkene alınmış parlamento seçimleri ve çoğunluk seçim hakkının kaldırılması sayesinde Zelenskiy tahmin edilmesi bile zor bir güç kazanabilir, diyor yayıncı Roman Romaniuk, Ukrayinska Pravda'daki yazısında:
“Cumhurbaşkanlığının ilk iki gününde, seçim kampanyası süresince vaad ettiği her şeyi yerine getirebilecek olursa, Zelenskiy'nin partisinin oyların en az yüzde 50'sini, hatta yüzde 73'ünü alması işten bile değil. ... Bu durumda yeni seçilen cumhurbaşkanı gerçekten de parlamentoda mutlak çoğunluğu kazanmış, kendi hükümetini kurmuş ve topyekun iktidara ulaşmış olur. ... Bütün bunları da darbeyle ya da Maydan gösterileriyle değil, eski siyasi seçkinlerin desteğiyle yapacak. Siyasetteki geleceklerini riske atmak istemeyen bu seçkinler, tüm güçlerini güler yüzlü cumhurbaşkanlarının ellerine bırakıyor.”
Siyasi seçkinlere savaş ilanı
Parlamentonun, çiçeği burnunda cumhurbaşkanı tarafından feshi, Ukrayna'nın köklü siyasi sistemini olduğu kadar Radio Kommersant FM'i de şaşırtıyor:
“Ukrayna'daki siyaset çevreleri böylesi bir baskı, böylesi sıradışı adımlara alışık değil. Şimdiye kadar farklı oyun kuralları geçerliydi: Kulislerde anlaşmalar, mutabakatlar, belli kurallara bağlı alışverişler, bilhassa da çıkarlar. Bu mantık doğrultusunda Zelenskiy görev devrinde yaptığı konuşmasının ardından bir diyalog başlatmalı, daha doğrusu parlamentoda yer alan siyasi gruplarla pazarlığa oturmalıydı. ... Zelenskiy milletvekillerini eksiksiz olgularla yüz yüze getirdi. Böylece de siyasi seçkinlere savaş ilan etmiş oldu. Ancak işin en şaşırtıcı yanı, daha kısa süre öncesine kadar tehditkâr gözüken bu seçkinlerin yeni cumhurbaşkanı karşısında daha şimdiden kapitülasyon bayrağını çekmiş olması.”
Yeni cumhurbaşkanı zayıf ve kaotik
Yeni cumhurbaşkanının bugüne kadar yaptıkları, cesaret verici olmaktan uzak, diyor The Times kaygıyla:
“Volodimir Zelenskiy'nin zayıf ve kaotik bir lider olduğuna dair kaygı verici emareler görülüyor. ... Ait olduğu siyasi hareket parlamentoda temsil edilmiyor ve erken seçime vakitlice hazırlanmak için gerekli kaynaklara da sahip değil. Zelenskiy'nin siyasi partilere danışmadan parlamentoya erken seçimi dayatmasını mümkün kılan anayasal bir hakkı olup olmadığı bile tartışmalı. Üstelik hala milyarderlere yakın olduğu ithamları nedeniyle saldırılara açık durumda. Bu milyarderlerden biri olan İgor Kolomoyskiy, kendi rızasıyla çıktığı sürgünden kısa süre önce Ukrayna'ya geri döndü. Anlaşılan sabık cumhurbaşkanı dönemine nazaran, şimdi kendisini Ukrayna'da daha güvende hissediyor.”
Ukraynalılar gözyaşı dökmesin
Zelenskiy görev başına gelirken, iyi bir izlenim yarattı, diyor Newsweek Polska:
“Seçmen açısından en önemli konu, Ukrayna için belki de iyi şeyler yapmış olan fakat bunları ya çok geç ya da fazla yavaş gerçekleştirmiş milyarder Petro Poroşenko'dan kurtulmuş olmaları. Şimdi halkın, göreve gelme aşamasında bir parkın içinden geçip yurttaşlarla 'beşlik çakan', Ukrayna Yüksek Şurası binasının kırmızı halısı üzerinde poz kesen yeni bir lideri var. Poroşenko kadar kasıntı olmamakla beraber ulusal marşı ciddi bir ifadeyle söyledi ve Ukrayna Anayasası üzerine yemin etti. Kabare gösterileriyle bir görülen yüzü, konuşması sırasında konsantrasyon ve özgüven yansıtıyordu. Nitekim ilk arzusunu da aynı yüz ifadesiyle dile getirdi: Parlamento feshedilecek ve bundan sonra hiçbir Ukraynalı gözyaşı dökmeyecek.”
Rusya'dan kıskanç bakışlar
Kremlin karşıtı Gennadi Gudkov, Echo Moskvy için konuk yazar olarak kaleme aldığı blog yazısında Zelenskiy'den hayranıkla söz ediyor ve benzer bir heyecanın Rusya'yı da sarmasını umuyor:
“Zelenskiy yüzünü geleceğe dönmüş yeni bir Ukrayna'nın simgesine dönüştü. ... Mevcut geçici sorunlar, işin özünün, yani Ukrayna'nın özgürlük, kalkınma ve Avrupa uygarlığı yönündeki hareketi yanında pek önemli değil. Ukrayna'da olanlar kaçınılmaz olarak Rusya rejiminin de dönüşümünü hızlandıracaktır. Bahsedilen dönüşüm ya zorunlu olarak yapılan siyasi reformlarla ya da korku ve çaresizliklik nedeniyle gerçekleşecek ya da vidaları öylesine sıkacak ki, dişli yivleri unufak olacak. Bu son seçenek ne yazık ki çok daha kuvvetli bir ihtimal. Bu nedenle bize düşen, Rusya'nın karanlık siyaset dünyasına katlanmak, gözlemlemek ve kıskançlığa kapılmak.”
Çok paraya ve iyi fikirlere ihtiyaç var
Kremlin'e sadık günlük Izvestiya gazetesi, Zelenskiy heyecanına katılmıyor ve Ukrayna'nın yeni cumhurbaşkanını bekleyen ana sorunları tarif ediyor:
“Yevromaydan'ın ardından Ukrayna Avrupa'nın en yoksul ülkesine dönüştü. ... Bu nedenle yeni cumhurbaşkanının, milyonlarca Ukraynalı mavi yakalıyı yeniden ülkeye geri getirme fikri de, fikrin zamanlaması da doğru. Ne var ki, geleceği belirsiz bir ülkeye kim geri dönmek ister? Ukrayna bu sene yurtdışı kredilerin geri ödemesinin zirve yaptığı bir dönem yaşıyor. Zelenskiy bu geri ödeme için kevgire dönmüş bütçeden 7,5 milyar Dolar çıkarmak zorunda. Ancak en zor iş, bu değil. Yüksek beklentilerin göreve taşıdığı yeni cumhurbaşkanı, Ukrayna halkının kendine tanıdığı devasa güven avansına layık olabilmek için de kafa yormak zorunda.”