Thomas Cook'un iflası ne kadar kötü?

24 Chasa, bu iflastan memnun gözüküyor:

“Thomas Cook gibi seyahat acenteleri, turizm sektörü yatırımcıları tabir edilen bir kesimi, kâr hırsıyla giderek daha büyük yatakhaneler inşa etmeye ve fiyatları her türlü makul seviyenin altına düşürmeye teşvik etti ki, anlık talebi karşılayabilsinler. Otel sahipleri binalarını giderek daha çok katlı yaptı, daha çok araziye ihtiyaç duydu. Böylelikle şu paket tatil sistemi önce İspanya'yı sonra da Bulgaristan'ı berbat etti. Küçük ve orta ölçekli işletmelere buradan neredeyse hiç pay düşmüyor. Akın akın gelen turist kitlelerinin yarattığı kârın büyük kısmı, tek işleri aracılık yapmak olan büyük holdinglerin cebine giriyor. Bu holdingler insanların sabrının taştığını ve internet çağında dünyanın eski dünyadan alabildiğine farklı olduğunu göremediler.”

Almanya'da federal hükümet, Thomas Cook iştiraki olan Condor havayolu şirketine bir acil durum kredisi sağladı. Neue Zürcher Zeitung'u şaşırtan sadece kredinin tutarı değil:

“Burada dikkat çeken bir konu ... 380 milyon avro tutarında ve altı ay vadeli acil kredinin son derece cömert olması; üstelik devlet, dolayısıyla vergi mükellefleri bu tutarın geri ödenmesi konusunda bir teminata sahip değil. Air Berlin bundan yaklaşık iki yıl önce iflas ettiğinde, Almanya hükümeti tahsis ettiği 150 milyon avroluk kredi, faiz ödemeleri hariç ancak şu sıralar geri ödenmiş oldu. Göze alınan riskler devasa boyutta. Air Berlin'de 8 bin kişi istihdam ediliyordu; Condor'un ise toplamda 4 bin 900 çalışanı var. Bu açıdan bakıldığında akıllara, tatil seyahatleri için kullanılan bir havayoluna ... neden bu kadar büyük bir tutar tahsis edildiği sorusu geliyor.”

Cyprus Mail'e göre iflas, Kıbrıs için ağır bir darbe:

“Thomas Cook'un iflasını takiben Kıbrıs, yıl sonuna kadar 45 bin turist ve 200 milyon avro tutarında bir cirodan oldu. Otelciler, 50 milyon avroluk borcun altında kaldı. Kimi oteller de yılın geri kalanında boş kalacak. Öte yandan uçmak da pahalılaşıyor. ... Brexit'in yarattığı güvensizlik ortamı nedeniyle Britanya'dan 2020 için neredeyse hiç rezervasyon yapılmadı. Gelen turistin yüzde 5 ila 6'sı Thomas Cook üzerinden geliyordu; dolayısıyla son yıllarda elde edilen kazancın yok olacağını bekleyebiliriz.”

Habertürk gazetesi Türk turizm sektörü de ağır bir darbe yiyecek, diyor:

“Yılda Türkiye’ye 600 bin civarında turist yollayan bu acentenin batması müşterilerini Antalya Havaalanı’nda mağdur duruma düşürdü. Türkiye konuya bakanlık düzeyinde el koydu. Şirket sadece İngiltere’de değil Almanya’da da, Rusya’da da faaliyette. Bizden kaynaklanmayan bu durumun en canlı sektör olarak turizme negatif bir etkisi olabilir. Belli bir ekonomik yükü de söz konusu.”

To Vima'ya göre turizm, Yunanistan için büyük bir gelir kapısı olmakla beraber bir taraftan da ülke için tehlikeli:

“Kimi kesimler yıllardır Yunanistan'daki turizm sektörünün iki ya da üç güçlü aktöre bağımlı olmasının öngörülemez ve büyük oranda kontrolsüz riskler barındırdığı konusunda uyarıyor. Turizm gelirlerine göbekten bağlı olan ekonomi, Thomas Cook gibi devler batınca aynı eğilime giriyor. ... Turizm hiç kuşkusuz baskın bir sektör olmayı sürdürecek ama diğer sektörlerde büyümeye de ihtiyacımız var. Çünkü güneşin, denizin ve çevrenin tüketilmesinin de bir sınırı var.”

Deutschlandfunk'a göre turizm şirketi Thomas Cook, Brexit'in ilk büyük kurbanı oldu:

“Tatil üzerine uzmanlaşmış Britanyalı bu holding yıllardır güçlüklerle boğuşuyordu. Ancak Büyük Britanya'nın anlaşma olmaksızın AB'den ayrılmasının neden olduğu güvensiz ortam, anlaşılan dünyanın en eski turizm şirketine son darbeyi vurmuş oldu. ... Sözleşmesiz bir Brexit, bunun ardından daha da zayıf bir sterlin ve müşterilerin giderek azalan alım gücü düşünüldüğünde bankalar, kendi bakış açılarından haklı olarak imdat frenini çekti. Ancak böyle yaparak daha birçoklarının izleyeceği ilk sansasyonel Brexit iflasına dünyanın gözleri önünde neden oldular. Burada da senaryo, diğer krizlerdeki gibi olacak: Ekonomik açıdan güçlü şirketler hayatta kalacak, halihazırda zayıf olanlar ise ayakta duramayacak.”

Thomas Cook, yapay olarak düşük tutulan faiz seviyeleri sayesinde hayatta kalmayı başarmış şirketlerden biri, diyor Die Presse:

“Krizin tam da şimdi bu dev zombiyi vurmuş olması, hiç de hayra alamet değil. Anlaşılan o ki, Brexit'in öncü depremleri ile giderek zayıflayan konjonktürün bir araya gelmesi, sıfır faiz oranlarının getirdiği desteği büyük oranda etkisiz kılıyor. Bu sav doğruysa -ki bu tezi yalanlayan pek de bir şey yok- bizleri büyük olaylar bekliyor demektir, zira Thomas Cook istisnai bir vaka değil. Bank of America'nın bir araştırmasına göre borsaya kote en büyük 600 Avrupalı şirketin yüzde dokuzu, tıpkı Thomas Cook gibi ne ölü ne de diri kabul edilebilecek birer zombi. Küçük şirketler de listeye alınacak olursa tahminler bu oranı yüzde 18'de görüyor. İddialara göre ABD'de her beş şirketten biri, ancak FED'in faizi düşük tutması nedeniyle hayatta kalabiliyor.”

Seyahat acentelerinin modası artık geçti, diyor Lidové noviny:

“Yaşları 20 ile 30 arasındaki genç insanlarla ilişkisi olanlar, bu kesimin tatilini nasıl planladığını bilir. İnternetten ucuz uçak bileti, aktarmalı uçuşlar alırlar, tren ya da otobüs rotaları bulur, konaklamak için de daha uygun fiyatlı imkanlar kullanırlar. Sonra da hiç kimsenin tüm bunları organize etmesine gerek kalmadan yola koyulurlar. ... Ancak büyük seyahat acentelerinin yıkılmasının, kitle turizmini ve uçak kullanımını hafifletmesini, dünyaya ve atmosferine iyi gelmesini bekleyenler yanılıyor. Kitle turizmi en parlak dönemlerini yaşıyor. Ancak bunun için giderek daha az seyahat acentesine gerek var.”

Financial Times'ın görüşü farklı:

“Thomas Cook'un iflasına rağmen, paket tatiller birçokları için hala cazibesini koruyor. Bu ürünler pratik ve sıkça da ekonomik. En büyük tur operatörleri, otellere tam da bunların istediklerini sunabilecek durumda: Satış işleminin yükünü taşımadan, birkaç yılı kapsayan, garantili rezervasyonlar. Akdeniz havzasındaki önemli taşınmazlar üzerindeki denetim ve Thomas Cook'un büyük rakibi Tui'nin doğrudan otel sermayedarı olması, potansiyel rakipler için aşılması gereken zorlu engeller. Thomas Cook adı belki hayatta kalmayacak ama paket tatiller devam edecek.”

ABC öncelikle Britanya hükümetini eleştiriyor:

“Şirketin batmasının ardında, sterlinin giderek daha çok değer kaybetmesi ve artan akaryakıt fiyatları gibi konjonktürel nedenler var. İklim de bir neden: Geçtiğimiz yaz yaşanan sıcak dalgası, Britanyalıların tatil talebini geriletti. ... Alacaklıları ve iştirakleri, holdingin ölüm döşeğinde olduğunun farkındaydı ve son ana kadar acenteyi kurtarmaya çalıştı. Britanya yönetimi de şartların farkındaydı ama bunlara göz yumdu. Ağır yaralı holdinge birkaç etkisiz yara bandıyla yardım etmekten başka bir şey yapmadı. Şimdiyse yüzbinlerce müşteri ve 20 bin çalışan, bu tutumun kurbanı oldu. Olacaklar daha baştan belliydi ama kimse tatilcileri uyarmadı. Hatta dün olanlardan en son haberdar olan onlardı.”