Atık sular: Skandallar Litvanya'yı sarsıyor
Kısa bir süre önce Litvanyalı savcılar, ambalaj şirketi Grigeo Klaipėda'nın arıtılmamış atık suyu yıllardır doğrudan Kurland Lagünü'ne akıttığını ortaya çıkardı. Bununla birlikte Vilnius'un suyunu temin eden Vilniaus Vandenys şirketinin uzun yıllardır Neris nehrine işlenmemiş plastik atık akıtması da, yeniden can sıkıntısına neden oluyor. Litvanya'daki skandallar bir şey değiştirir mi?
Çevre suçlarına duyarlılık artıyor
Delfi.lt portalı 2018'de Vilnius su işletmelerindeki skandal hakkında yazdıklarını hatırlıyor:
“O zaman [su tedarik şirketi] Vilniaus Vandeys'in yetkilileri kamuoyunu Neris Nehrine atık su değil, çamur aktığına ikna etmişti. Bu suyun insanları ve doğayı tehdit etmediğini iddia ediyorlardı. Plastik sözcüğünü duymak dahi istemiyorlardı. Bugünkü tepkilerse çok farklı. ... Bu yönde değişim olması iyi oldu.”
Sosyal sorumluluk çoğu zaman PR'dan ibaret
İletişim danışmanı Marta Misiulaitytė, ekonomi gazetesi Verslo žinios'in haber sitesinde, şirketler sosyal ve ekolojik sorumluluklarını sadece makyaj olarak görüyor, diyor:
“Sözde sosyal sorumluluk projelerine, ya da üstünkörü projelere az rastlamıyoruz. Bu yüzden tüketicinin şirketin ne zaman gerçekten de sorumluluk bilinciyle hareket ettiğini, ne zaman günümüz trendlerine uyup konuştuğunu ayırt etmesi çok zor. ... Grigeo örneğine bakalım: Şirket 'faaliyetlerinin topluma, ekonomiye ve doğaya etkisinin sorumluluğunu' üstlendiğini iddia ediyor. Bugün bildiklerimiz ışığında bu sözler abesle iştigal.”
Bu kırmızı kartlar çok acıtır
Skandal ortaya çıktığından beri büyük bir boykot hareketinin başlaması Delfi'yi sevindirmiş:
“Ekonomi dünyası, kimsenin zorlaması olmadan lagünü kirletenlere kırmızı kart gösterdi. Birer süpermarket zinciri olan Iki, Norfa ve Senukai'nin, Grigeo ile çalışmama kararı alması, daha önce benzerine rastlanmamış bir yenilikti. Ama en büyük darbe bu da değildi. Ikea için üretim yapan SBA baldų kompanija ve Vilniaus baldai dahil olmak üzere beş mobilya şirketi, Grigeo Klaipėda'dan yapacakları alımları askıya aldı. ... Fabrika, gerçek bir kriz senaryosu anlamına gelen 'depo için üretim' riskiyle karşı karşıya. Daha AB'nin geri kalanındaki müşteriler buna ne diyecek?”
Memurlar başlarını kuma gömüyor
Lietuvos rytas, bu çevre skandalının onlarca yıldır nasıl sümenaltı edildiğini açıklıyor:
“Yasadışı gizli borular ve üretim atıklarının lagüne ve Baltık Denizine dökülmesi hakkındaki soruşturmaları yürütme işi, Klaipėda'daki değil, 170 kilometre uzaktaki Šiauliai'daki çevre koruma memurlarına verildi. Bu arada, soruşturmaların ancak, yerel halkın kötü kokular nedeniyle yıllar süren şikayetlerini sonunda Vilnius'taki yüksek makamlara ulaşmasıyla başlatıldığını da eklemek gerek. ... Buna karşın memurlar neredeyse on yıl sürmüş bu çevre felaketini hiç duymamakla kalmadıklarını, bunun hakkında bilgi sahibi olmak için hiçbir imkanlarının olmadığını söyledi.”