Süper zenginler uzayda: Egoların yarışı mı?
Amazon kurucusu Jeff Bezos kendi roketiyle on bir dakikalık uzaya yolculuğunu tamamladı. Girişimci Richard Branson, benzer bir yolculuğu bir buçuk hafta önce yapmıştı. İki girişimci de ticari uzay seyahatleri sunmak istiyor. Elon Musk'ın da bir uzay şirketi var. Girişimciler arasındaki yarış çok sayıda eleştiriye sebep olurken bazı yorumcular iğneyi kendimize batırmayı öneriyor.
Devasa bir kaynak israfı
Hospodářské noviny'ye göre birkaç hiper zenginin uzay yarışı herkesi memnun etmiyor:
“Örneğin dünyanın en büyük kâr amacı gütmeyen kuruluşlarından Oxfam'ın, eşitsizlikle mücadele için yürüttüğü küresel kampanyasının yöneticisi Deepak Xavier bunlardan biri. Küresel yoksullukla mücadele eden çok sayıda isimden biri olan Xavier'i bilhassa rahatsız eden, pandemiyle beraber 2020 sonu itibariyle sekiz milyon Amerikalı yoksulluk sınırının altına düşerken, Bezos ve diğer milyarderlerin asgari vergi ödemekle yetinmelerine izin verilmiş olması. Amazon'un sahibinin serveti, pandemi esnasında 208 milyar dolara çıkarak neredeyse ikiye katlanmış oldu. Oxfam'ın önerisi doğrultusunda Amazon'un gelirine getirilecek hipotetik [yurtdışında edinilen gelirlere yurtiçinde uygulanacak] vergi sayesinde, neredeyse 600 milyon kişi aşılanabilirdi.”
Biz de daha iyi değiliz
Le Point için yazan Sophie Chassat, Amazon'un eski CEO'sunun hepimize bir ayna tuttuğunu düşünüyor:
“Her şey göründüğü kadar basit değil. Elbette uzaya yükselen milyarderin bizzat kendisi oldu ama bir yandan dünyanın gerçeklerine sırtını dönmedi ve iklim değişikliğiyle mücadele için kurduğu Bezos Earth Fund'a [Bezos Dünya Fonu] 10 milyar dolar akıttı. ... Bezos'un abartılı ve karikatürize sayılabilecek çelişkili davranışı, hepimizin içinde gizli olan aşırı tezatlara atıfta bulunuyor aslında. ... Gündelik hayatta bizler de çelişkili davranışlar sergiliyoruz. Bezos'un uzaya seyahati de bizleri, hepimizin almak zorunda kalacağı nihai kararlar ve bunların ardında durmanın ne kadar zor olduğu üzerine düşünmeye sevk etmeli.”
Çocukça bir ego tatmini
Süper zengin kesimin kendini öne çıkarma tutkusu sınır tanımıyor, diyor Tages-Anzeiger:
“Branson daha uzay yolculuğuna çıkmadan önce Bezos'un şirketi suları bulandırmaya başlamıştı bile: Branson uçakla seyahat etmiş, Bezos ise uzaya roketle çıkacakmış. ... Uçsuz bucaksız evren bu adamların egosu için yeterince büyük mü acaba? Öte yandan bu ruh kardeşliğinin üçüncü üyesi Elon Musk, tartışmalardan uzak durdu. Büyük olasılıkla kendi planları çok daha büyük olduğundan, ne de olsa onun amacı uzayı kolonize etmek. Uzay turizmi çağının böylesine çocukça şekilde başlaması, en azından meselenin ne olduğunun daha baştan anlaşılması itibariyle olumu bir gelişme; çünkü konu ego tatmini ve para kazanmak.”
Yakında milyarlık bir iş kolu olacak
The Irish Times'a göre Branson'ın uçuşunun tek amacı çocukluk hayallerini gerçekleştirmek değil:
“Bu tamamıyla akılcı bir iş girişimi ve amacı uzay kitle turizminin teknik ve ticari fizibilitesini kanıtlamak. Virgin Galactic'in 600 müşterisi, henüz tarihi kesinleşmemiş uçuşlarının bileti için kişi başına en az 200 bin doları çoktan ödemiş durumda. ... İsviçreli UBS bankası, 2019 tarihli bir raporunda, uzayda yapılacak yüksek hızlı seyahatlerin on yıl içerisinde yılda en az 20 milyar Amerikan Doları hacmine ulaşacağını ve bu seyahatlerin normal kıtalararası uçuşlara rakip olacağını öngörmüştü. Rapora göre sadece uzay turizmi, bunun içinde üç milyar dolarlık bir pazar payına sahip olacak.”
Uzaydan gelmişe benzer bir ihtiras
De Tijd'a göre Branson ve diğerleri aynı zamanda pekala olumlu örnekler:
“Bu şahsiyetler bilebildiklerimiz ve yapabildiklerimizin sınırlarına ulaşmaya çalışırken, bir yandan da genç insanları büyülemeye devam eden 'bilim ve inovasyon' sözcüklerine maceracı bir hava katmayı unutmuyor: Keşfetmek, icat etmek, sınırları öteye taşımak. ... Bu bağlamda uzaya seyahat, kuşkusuz bir başarı hikayesi. Elbette belli çekinceler altında. ... Ancak şimdi bu insanların sınır tanımaz ihtirası ve harekete geçme motivasyonlarına gönül rahatlığıyla hayranlık duyabiliriz. Branson ve Bezos, bir insan ömrü süresince, bir uzay şirketi kurmaya ve bununla çocukluk hayallerini gerçekleştirmeye yetecek kadar para kazanmanın mümkün olduğunu bizlere gösterdi.”
Branson ve Bezos, kunduz yavruları karşısında mağlup
The Times, insan kitlelerinin milyarderlerin uzay maceralarındansa gezegenimizin durumuyla daha çok ilgileniyor olmasından memnun:
“Ulusal Park Exmoor'da 400 yılın ardından ilk kunduz yavrusunun dünyaya gelmesi, uzaya gitmek için girişilen özel şirketlerin rekabetinden daha çok heyecan yarattı. Doğanın kendini toparlaması, galaksiler arası evrene yapılan cesur keşiflerden daha çok ilgi uyandırıyor. Ay'da su bulunmuş olması NASA için müthiş bir keşif olabilir ama şu anda daha acil olan konu, dünyadaki nehir ve denizlerin kirlenmesi. ... Bundan elli yıl önce insanlığın karşı karşıya olduğu en büyük görev, yeni gezegenler keşfederek bilgimizin sınırlarını genişletmekti. Şimdiyse kendi gezegenimizi kurtarmak olmalı.”
Bu cehalete artık son
BM'nin son Dünya Gıda Raporu'na göre pandemi nedeniyle dünya nüfusunun onda biri yetersiz besleniyor. tagesschau.de'ye göre büyük para, gerçekten ihtiyaç olan yere akmıyor hala:
“İşler giderek daha da saçma bir hal aldı. Şu sıralar üç milyarder, oyuncaklarıyla uzaya çıkma yarışına tutuştu: Daha hızlı, daha yukarı, sınır tanımadan. ... Peki ama nasıl oluyor da koca dünya, bu süper zekaların uzay düşlerine ayırdığı kadar enerjiyi, teknolojiyi ve parayı gıda sistemlerimizin geliştirilmesine ayırmıyor? ... Artık bu cehalete bir dur demek gerek. Dünya çapındaki beslenme ve piyasa sistemini değiştirmek zorundayız. ... Açlıkla mücadele, tıpkı Korona pandemisinde olduğu gibi ancak güç birliğiyle olabilir.”