Dugina suikastı: Rusya'nın senaryosu akla yatkın mı?
Sağcı-milliyetçi aktivist Darya Dugina'nın Moskova yakınlarında otomobiline yerleştirilen bombayla hayatını kaybetmesinin üzerinden sadece iki gün geçmişken, Rusya Federal Güvenlik Servisi bir adet şüpheli buldu. Buna göre 20 Ağustos'ta ideolog Alexandr Dugin'in kızına yönelik saldırı, suikastın hemen ardından Estonya'ya kaçan Ukraynalı Natalya V. tarafından gerçekleştirilmiş. Avrupa basını şüpheli.
Rusların izi var
Yazar Alexander Kovalenko, Focus’ta failin Rus istihbarat servisi olduğunu gösteren pek çok emare olduğunu yazıyor:
“Açıkçası, Dugina cinayetinde ‘Ukraynalıların izi’ olduğunu anlatan senaryoyu ilk duyduğumda gülmüştüm. Birincisi, Dugina’nın havaya uçurulduğu otomobilin [en başta da Devlet Başkanı’nın güvenliğini sağlayan] Federal Güvenlik Servisi tarafından korunan bir otoparka park edilmiş olduğu biliniyor. İkincisi, Dugina’nın Land Cruiser’ı, büyük bir Federal Güvenlik Servisi tesisinin, Rusya Federal Güvenlik Servisi’ne bağlı Golitsyn Sınır Muhafaza Servisi’nin kapısının yüz metre ötesinde patladı. ... Bu da Ukrayna istihbarat servisinin devasa bir risk alarak gerçekten de imkânsız bir işe kalkıştığı anlamına geliyor.”
Bahaneler, sahtecilikler, hileler
Novaya Gazeta Europe, suikasta ilişkin üç olası gerekçe tespit ediyor:
“Birincisi: Dugina cinayeti aslında bir tür ‘Kirov cinayeti’ [Stalin yönetiminin 1936’dan itibaren uyguladığı kitlesel baskı sürecini başlatan olay]: Ukrayna’yı yok etmek ve muhalefete karşı kitlesel terör uygulamak için bir bahane. ... İkincisi: sahte teröristler aracılığıyla Dugin’in üyesi olduğu ve Putin’den topyekûn savaş ve terör talep eden ultraemperyalist partiyi ortadan kaldırmak. Üçüncüsü: istihbarat servislerinin, olağan görev alanlarını aşan bir kedi-fare oyunuyla en sevdikleri işe kalkışması: şimdiden kan bulaşmış bir hilebazlık. Bu üç seçenek de birbirini dışlamıyor; ancak ikinci ve üçüncü seçenekler, cinayete tepki olarak kitlesel terör olasılığını büyük ölçüde azaltıyor.”
Mükemmel açıklama
Corriere della Sera, Dugina cinayetine rekor sürede getirilen “çözümün” daha iyi uydurulamayacağını düşünüyor:
“Ukraynalı Natalya V.’ye isnat edilen suçlama, günün düşmanını, ‘suçlunun’ Estonya’ya kaçarak işi yurtdışında örtbas edişini, Ukrayna istihbarat servisini ve karşı yanıt verme bahanesini içeren mükemmel bir kombinasyon. ... Kadının artık ülke sınırlarının dışında bulunuyor olması, dava açma gerekliliğini de ortadan kaldırıyor. Bu bir sorun olmayabilir, ama yöneltilen suçlamayı Estonya üzerinde bir baskı aracı haline getirebilir. Tüm bunlar, güvenliğe indirilen sert darbenin yarattığı utancın üstesinden tek hamleyle gelebilmek için.”
Tarafsız bir soruşturmaya ihtiyaç var
Nezavisimaya Gazeta, alelacele anlatılan senaryonun gerçek soruşturmaları gölgelemesinden korkuyor:
“Soruşturmalar, önceden belirlenmiş ve tercih edilen nirengi noktaları içermemelidir. Nitelikli ve tarafsız olmalı, ikna edici neticeler sunmalıdır. ... Soruşturmacılar hemen bir hipoteze ve güdüye sahip olunca, kurbanın neden önceden uyarılmadığını ve korunmadığını, faillerin atacağı adımların neden önceden hesap edilemediğini anlamak güçleşiyor. Bu işte Ukraynalıların izinin olması kimseyi sorumluluktan kurtarmıyor ve katı tedbirler uygulanırken bile güvenliklerinin sağlanamadığını gören yurttaşlara en ufak bir teselli vermiyor.”
İşe yarar bir mazeret
Wprost, suikastin Rus yönetiminin işine geldiğine inanıyor:
“Beklendiği gibi Kremlin, Darya Dugina cinayetinden Ukrayna istihbarat servisini sorumlu tuttu. Rusya’da konuşulan başka bir senaryoda ise yönetime karşı savaşan silahlı bir yeraltı örgütünün gerçekleştirmiş olabileceği bir eylemden bahsediliyor. Her iki seçenek de Rusya’nın birliğini bozan iç düşmanlara yönelik başlatılacak açık bir av için rejimin elini rahatlatma avantajına sahip. Kırım’daki Rus tatilcilerin Ukrayna’nın Rusya Federasyonu’nun askeri üslerini bombalaması karşısında panik halinde memleketlerine kaçarak, rejimin televizyonlarında gösterilmeyen felaket haberlerini evlere taşıdığı bir zamanda, bu oldukça önemli.”
1990'ları anımsatıyor
Savaş Rus başkentine ulaştı, diyor Süddeutsche Zeitung:
“1990’lardaki Çeçen savaşları zamanında yaşanan karanlık yıllara benzer şekilde, saldırıların Rus şehirlerinde birer şiddet aracı haline geldiği günlerin geri gelme ihtimali, Moskova’da korkunç bir senaryo olarak görülüyor olsa gerek. Belgorod sınır bölgesine düşen füzeler, turistlerin uğrak noktası Kırım’da yanan depolar, savaş destekçisi Darya Dugina’nın otomobilinin bombalanması, tüm bunlar Rus toplumunun korkmasını ve savaşın giderek yaklaşarak onlar için de tehlikeli hale geldiğini idrak etmesini sağlayabilir. Rus liderliği ise buna karşılık şimdi daha da kuvvetli bir şekilde halkı kendi arkasında toplamaya çalışacaktır.”
Bomba yerleştirmek eski bir gelenek
Mediafax’ta yazan tarihçi Marius Oprea da Rus yeraltı dünyasının 1990’lardaki eylemlerini anımsamış gözüküyor:
“Yeltsin zamanında bu tür ‘bubi tuzakları’ oligarklar, siyasetçiler ve organize suç örgütleri arasındaki ‘hesapları temizlemeye’ yönelik gerçek bir gelenekti. ... Bu düpedüz paramiliter organize suç çeteleri, uzun süre önce yaşanan Afganistan çatışmasına dahil olmuş ya da daha yakınlardaki Çeçen savaşlarında görev yapmış eski askerlerden oluşuyordu. Otoparka bırakılmış bir otomobile bomba yerleştirmek onlar için rutin bir iş. ... Ne zaman böyle bir suç işlense, failin kesin bu dünyadan geldiğini düşünürüm.”
Rastgele seçilmiş bir kurban değildi
Polityka, Darya Dugina'nın arka planına ışık tutuyor:
“Saldırıda muhtemelen Dugin de öldürülecekti. ... Ancak, Darya Platonova Dugina rastgele seçilmiş bir kurban değildi. ... Küçük yaşlardan beri babasının liderliğindeki organizasyonlarda aktif olarak görev alıyordu. ... Zamanla, babasının kurduğu Katehon düşünce kuruluşu ve Geopolitika.ru web sitesi için yazmaya başlamıştı ve yine Dugin tarafından yönetilen Zargrad TV için muhabirlik ve düzenli olarak yorumculuk yapıyordu. Kısa bir süre önce, Mariupol'daki Azovstal Çelik Fabrikası'nın yıkıntıları arasında bir selfie çekmişti. ... Öldürüldüğü akşam, babasıyla birlikte Moskova yakınlarındaki aşırı sağcı bir etkinlikten dönüyordu.”
Rus istihbarat servisinin işi
Gazeteci Sergey Vysotsky, Focus’ta Dugina’nın Rus propagandasının oldukça önemsiz bir temsilcisi olduğunu yazıyor:
“Savaş koşullarında öncelikli hedefler, ortadan kaldırılmaları halinde düşmanı zayıflatacak unsurlardır. ‘Özel operasyondan’ sorumlu üst düzey GRU-FSB subayları, silah şirketlerinin başındaki isimler, savunma programlarını uygulayan bilim insanları, iş insanları ve istihbarat servisi yetkilileri bunlar arasındadır. ... Moskova yakınlarındaki bir otomobile yapılan saldırının, Rus istihbarat servislerinin kendi halkını mobilize etmeyi ve Ukrayna’yı Batılı ortaklarının gözünde itibarsızlaştırmayı amaçlayan bir eylemi olmasından şüpheleniyorum.”
Savaşta yeni bir aşamanın başlangıcı
Frankfurter Allgemeine Zeitung da saldırının arkasında Rusların olabileceğini düşünüyor:
“Rus seçkinleri her zaman kendi içlerinde de şiddete meyilli olmuştur. Kremlin muhaliflerine yönelik her saldırı sonrasında, olayın arkasında Kremlin’i itibarsızlaştırmak isteyen Rusya düşmanlarının olduğunu iddia eden tuhaf Rus propaganda teorileri göz önünde bulundurulduğunda, saldırının Ukrayna’ya karşı savaşta yeni bir aşamanın başlangıcı olabileceğini düşünmek hayli mümkün. Önde gelen Rus propagandacıları şimdiden yanıt olarak ‘karar merkezlerine’ saldırılması çağrısı yapıyorlar.”
Putin'in çevresi artık güvende değil
Navalnıy’ın dava arkadaşı Leonid Volkov, Facebook’ta saldırının Putin’in yakın çevresi için bir uyarı işareti olduğu yorumunda bulunuyor:
“Gece gerçekleşen patlama, pek çok gerçek savaş ve Putin faşizmi ideoloğunu korkutacak gibi gözüküyor. Onlara ulaşmak, özel korumaları olmadan ikinci sınıf halk festivallerine katılan Dugin’den daha zor olsa da artık huzurları kaçtı. ... Saldırı Moskova yakınlarındaki Odintsovo bölgesinde, Putinizm’in tam göbeğinde gerçekleşti ve Ukraynalı ya da NATO’lu sabotajcılar burada uzaktan kumanda edilen bombalar patlatıyor, öyle mi? Hmm... Bunu bir terör eylemi olarak görmek, Kırım’da yaşanan dikkatsiz sigara içme salgını karşısında zaten acze düşmüş durumda olan FSB için ciddi bir sorun.”
Uyuyan canavarlar uyanacak
Kim gerçekleştirmiş olursa olsun, saldırı Ukrayna'daki savaşı daha da alevlendirecektir, diyor yazar Vasile Ernu Libertatea'da:
“Bir terör eylemi, başka yollarla siyaset yapmanın çaresiz ve radikal bir şeklidir: şiddete başvurma. Korkarım bu eylem, savaşın gidişatını olumsuz yönde hızlandıracak; zira Moskova'da Kremlin'in altında uyuyan canavarların yanı sıra Kiev, Washington, Londra, Berlin ve kim bilir başka nerelerdeki canavarları uyandırabilir. Tarih bize kişisel ve bireysel terörün her zaman kitlesel teröre yol açtığını gösteriyor - her yönden ve her yerde. … Üstelik, her terör eyleminin iç savaş uçurumuna doğru atılmış bir adım olduğunu da biliyoruz.”