  Yapay zekâ

Yapay zekânın babaları sayılan John Hopfield ve Geoffrey Hinton, Nobel Fizik Ödülü’nü layık görüldü. Öncü bilim insanları, bizzat kendi araştırmalarının taşıdığı potansiyel risklere dair eleştirilerde bulunmuştu. Avrupa basını konuyu değerlendiriyor.

Dünya genelindeki ilk kapsamlı yapay zekâ yasası yürürlüğe giriyor: Avrupa Parlamentosu, çarşamba günü AB üyesi devletlerle müzakere edilen Yapay Zekâ Yasası’nı onayladı. Yasaya göre, işyerinde sosyal puanlama ya da duygu tanıma gibi uygulamalara izin verilmeyecek. Kolluk kuvvetlerine ise yüz tanımada istisnalar tanınacak. Kimi yorumcular yasanın sulandırıldığını düşünse de bunu geleceğe yönelik bir başarı olarak görenler de var.

Yapay zekâdaki hızlı ilerleyiş ve bunun sonucunda doğan zorluklar, 2023’e damgasını vuran meseleler arasındaydı. Konuyu yeni yılda da tartışmaya devam eden yorumcular, yaşanan diğer bilimsel ve teknolojik gelişmeleri de masaya yatırıyor.

Avrupa Parlamentosu ve üye devletlerin temsilcileri, planlaması 2021’de başlayan Yapay Zekâ Yasası’nın kilit maddeleri üzerinde uzlaştı. Yasayla yapay zekânın nerelerde kullanılacağına dair şeffaflığın güvenceye alınması, geliştirmede kullanılan verilerin yüksek kalitede olmasının sağlanması ve telif haklarının korunması amaçlanıyor. Veri koruma ya da güvenlikle ilgili uygulamalarda ise insan güdümlü risk yönetimi zorunlu tutulacak.

Bir gitti bir geldi ve Sam Altman sonunda yine ChatGPT’nin geliştiricisi OpenAI şirketinin CEO’luğuna getirildi. Cuma günü Yönetim Kurulu kendisini sürpriz bir şekilde görevden almış, kısa bir süre sonra da Altman’ın Microsoft’a geçtiği duyurulmuştu. Belli ki bunda diğer çok sayıda çalışanın şirketten ayrılma tehdidinde bulunması etkili oldu. Basın bu şovu endişeyle izliyor.

Sam Altman, yapay zekâ tabanlı sohbet robotu ChatGPT’yi geliştiren OpenAI’ın CEO’luğundan alındı. Yapay zekâdaki patlamanın arkasındaki isimlerden biri olarak kabul edilen 38 yaşındaki yazılımcı, sürpriz şekilde görevden alınması sonrasında Microsoft’a geçti. Altman’ın dönmesini isteyen pek çok eski çalışma arkadaşı, aksi takdirde işten ayrılma tehdidinde bulundu. Yorumcular, gelişmelerin önemine ışık tutuyor.

Büyük Britanya’da düzenlenen uluslararası zirvede, beş kıtadan Çin dahil 28 ülke yapay zekâ düzenlemeleri konusunda işbirliği yapmaktan yana görüş bildirdi. Yapılan açıklamada, yapay zekânın barındırdığı riskleri daha iyi anlama ve bununla birlikte başa çıkma iradesine vurgu yapıldı. Başbakan Rishi Sunak, bunun bir “dönüm noktası” olduğunu belirtti. Yorumcular, ileride atılabilecek adımları tartışıyor.

Avrupa medyası, yaz tatilinin bitmesi vesilesiyle okullarda yapay zekâ kullanımı meselesine eğiliyor: Yapay zekâ yeni bir kopya aracı mı olacak yoksa geleceğin profesyonel dünyasına gerçek bir hazırlık mı?

Yapay zekânın hayatımızın pek çok alanına girmesi, hararetli tartışmaları tetikliyor ve kimilerimizi gelecek hakkında endişelendiriyor. Düzenlemeler henüz emekleme evresinde. Yorumcular, iş dünyasındaki yerimizi kaybetmekten ve sanatın kıymetini yitirmesinden korkmamız gerekip gerekmediği sorusuna yanıt arıyor.

Yapay zekâ, uygulamalar ve makine kumanda programları şeklinde hayatımıza girmeye devam ederken, pek çok soruyu da gündeme getiriyor: Kontrol edilemez hale gelir, iş dünyasında endişe verici boyutta insanların yerini alabilir, silahlanma ve araştırma alanlarında tehlikeli riskler doğurabilir mi? Yorumcular, yapay zekâya düzenleme getirmenin manasını ve olasılıklarını değerlendiriyor.

Dünya genelinde yapay zekâya düzenleme getiren ilk yasa, dün Avrupa Parlamentosu’nda kabul edildi. Yasayla, uygulamalara farklı risk düzeyleri tahsis edilecek. Yüz tanıma gibi bilhassa risk teşkil ettiği düşünülen programlar yasaklanacak ve diğerlerine de yalnızca belirli şartlar dahilinde izin verilecek. Kararı memnuniyetle karşılayan yorumcuların yanı sıra aşırı düzenlemecilikten endişe edenler de var.

Önde gelen bir dizi yapay zekâ uzmanı, salı günü yayınladıkları bildiride teknolojiye dair sert uyarılarda bulundu ve teşkil ettiği riskleri salgın hastalıklar ve nükleer savaşla eş tuttu. Bildirinin imzacıları arasında, ChatGPT’nin geliştiricisi OpenAI'ın başkanı Sam Altman da var. Altman, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı IAEA’ye benzer uluslararası bir kurum tesis edilmesini önerdi. Yorumcuların çoğunluğu önerilere şüpheyle yaklaşıyor.

Avrupa, yapay zekâ düzenlenmelerinde öncü rol üstlenmeyi planlıyor ve bu hedefine adım adım yaklaşıyor: İlgili parlamento komisyonları, Avrupa Komisyonu'nun sunduğu Yapay Zekâ Yasası'nı örneğin yüz ve duygu tanıma sistemlerinin yasaklanması gibi bazı değişikliklerle kabul etti. Kararın, önümüzdeki hafta başında Avrupa Parlamentosu'nda tartışılması bekleniyor.

Yapay zekâya yönelik endişeler artıyor: Teknolojinin öncülerinden biri olan Geoffrey Hinton, dün eleştirel sesler safına katıldı. Gelecekte insanlığın kontrolü kaybetmesinden endişe ettiği ve buna dair özgürce uyarılarda bulunabilmek istediği için Google'dan istifa ettiğini açıkladı. Hinton'a göre, pek çok kişi yakında "neyin gerçek olduğunu anlayamaz" duruma gelecek. Yorumcular da endişeli.

Aralarında Elon Musk ve Apple’ın kurucu ortağı Steve Wozniak’ın da bulunduğu 1.000’den fazla teknoloji ve araştırma uzmanı, açık bir mektup kaleme alarak yapay zekânın barındırdığı “büyük riskler” hakkında uyarılarda bulundu. Uzmanlar, geliştirme çalışmalarına en az altı ay ara verilmesini ve güvenlik standartlarının oluşturulmasını istiyor. Yorumcular, teknolojik ilerlemenin durdurulup durdurulamayacağını ve buna gerçekten ihtiyaç olup olmadığını tartışıyor.

Kasım 2022’de piyasaya sürülen yapay zekâ tabanlı diyalog programı ChatGPT, neredeyse her soruya verecek bir yanıt bulabiliyor ve bu yanıtları doğal ve akıcı bir dille formüle edebiliyor. Bu yolla üretilen metinlerin, insan tarafından yazılmış metinlerle yarışıp yarışamayacağı ve rekabetin hangi tür metinlerde yaşanacağı tartışması gündemdeki yerini koruyor. Yorumcular, en doğru yaklaşımın ne olması gerektiğini tartışıyor.

Yapay zekâ temelli sohbet robotu ChatGPT, geliştiricisi OpenAI’ın web sitesinde bir hafta önce herkesin erişimine sunuldu. Birkaç gün içinde bir milyondan fazla kullanıcı sorular sormak ve sohbet etmek için uygulamaya kaydoldu. Köşe yazarları, bu yeni dil üretme modelinin neler yapabileceği ve sınırlarının ne olduğu sorularına yanıt aramakla meşgul.

Avrupa Komisyonu, yapay zeka (AI) konusunda dünyanın ilk yasal çerçevesini çizdi. Devreye girdiklerinde insanların güvenliği ve temel hakları için bir risk oluşturabilecek yapay zeka sistemleri gelecekte daha sıkı kurallara bağlı olacak. Özgür iradenin manipüle edilmesi gibi bariz riskler ortaya çıkması durumunda yasaklar yürürlüğe girecek. Böylece yapay zekanın genel olarak daha güvenilir hale getirilmesi planlanıyor.

AB Komisyonu çarşamba günü (bugün) Yeşil Avrupa Mutabakatı'nın yanı sıra ikinci önemli kilit projesi olan dijitalleşme konusunda üç belge tanıtacak. Komisyon, bu belgelerde yapay zekanın nasıl destekleneceği ve düzenleneceğine de yer veriyor. Avrupa medyası bu adımı atma zamanının çoktan geldiği düşüncesinde.

Avrupa Birliği yapay zeka kullanımı konusunda etik kurallar ortaya koydu. Buna göre, şirketler, araştırma kurumları ve resmi kurumlar 2020'ye kadar yapacakları pilot çalışmalarda etik ilkeleri test edebilecek. Bunun ardından yasa tasarıları geliştirilecek. Köşe yazarlarına göre siyaset ve toplum, geleceğin şekillendirilmesinde henüz çok edilgen.

Yapay zeka teknolojisi ekonomik hayatın, iş dünyasının, ulaştırmanın ve gündelik yaşamın geleceğine dair devasa beklentilere yol açıyor. Öte yandan robotların insanların yerini alacağı endişesinin yanı sıra verilerin korunması ve siber güvenlik de kaygı yaratıyor. Avrupalı yorumcular yapay zekanın, herkesin faydalanacağı şekilde nasıl kurulabileceğini tartışıyor.