Medyanın yoğunlaşmasının ve televizyonun gücünün damgasını vurduğu İtalyan medyası, politik ve ekonomik çıkar grupları ile organize suç örgütlerinin etkisi altında bulunuyor.
İtalya: Gazeteciler polis korumasında
Yıldırma çabaları sosyal medyada da artma eğiliminde. Ancak siyasetin basın özgürlüğünü kısıtlama uygulamalarında hafif bir iyileşme de sağlanmış durumda. Beş Yıldız Hareketi hükümetteki koalisyonun büyük partneri olduktan sonra özellikle bu protesto hareketinin saldırıları azaldı.
Berlusconi’nin mirası ağır basıyor
Ancak basın özgürlüğü hala eski başbakan Silvio Berlusconi’nin medya politikalarının yarattığı mağduriyetlerden mustarip. Berlusconi’nin 1980’li yıllarda oluşturduğu şirket ağı, medyanın çoğulculuğu için hala bir tehdit. Ülkenin en büyük yayınevi ile İtalyan pazarındaki reklam geliri pastasından yüzde 60 pay alan en büyük üç özel televizyon kanalı Berlusconi imparatorluğuna dahil.
Uluslararası bir STK olan Freedom House, 2010 yılında İtalya’yı ilk kez basının “özgür” değil, “koşullu özgür” olduğu ülkeler sıralamasına dahil etti. Kurum, medyadaki tekelleşmeyi ve basın özgürlüğünün politik baskıyla kısıtlanması eğilimini eleştirdi.
Freedom House’un İnternet özgürlüğü hakkındaki tahminleri de ilginç: "Dijital uçurumu kapatmaya yönelik çeşitli yollar denenmesine rağmen İtalya genelde İnternete ulaşımda AB ülkelerindeki rakiplerini geriden takip ediyor. ... Dezenformasyon ve dijital medya sektöründeki genel sorunlar 2018 yılının başından itibaren gerilemeye başladı. Ancak çevrimiçi nefret söylemi olgusu azalmaksızın devam ediyor. Ayrıca raporun kapsadığı sürede [Haziran 2018- Mayıs 2019] çoğunluğu ülke siyasetini engellemeye yönelik siber saldırılarda büyük bir artış gözlendi."
Birleşmeler ve devirler bitmiyor
Özellikle Berlusconi’nin dört dönem süren iktidarı sırasında yasalarda yapılan değişikliklerle basın özgürlüğü daraltıldı. Bunun sonucunda Karalama/İftira Yasası 2012 yılında sertleştirildi. 2017 yılı sonunda parlamentodan geçen bir başka yasa, gizli dinleme içeriklerini yayınlayan gazetecilere dört yıla varan hapis cezası öngörüyor. Düzenleme 26 Ocak 2018’den bu yana yürürlükte. Bu tarihten itibaren araştırmayı ya da incelenen suç fiilini ilgilendirmeyen “önemsiz” kayıtlara yok edilecek. Ancak burada sorun, neyin önemli neyin önemsiz olduğuna kimin karar vereceği. Her halükarda bu kararı veren artık basın olmayacak.
Medya kuruluşlarının birleşmesi veya el değiştirmesi İtalya’da hiç bitmeyen konulardan biri. İtalya’nın en büyük günlük gazetesi, liberal-muhafazakâr Corriere della Sera’daki iktidar savaşı yıllardır sürüyor. Berlusconi’nin kol kanat gerdiği medya patronu Urbano Cairo ise Haziran 2016’dan bu yana Corriere della Sera ve en büyük spor gazetesi olan Corriere della Sport’un yanı sıra bulvar gazeteleri ve erkek, yemek, bahçecilik ve seyahat dergilerinin de ait olduğu RCS Yayın Grubu’nun hisselerin yarısından fazlasına sahip.
Diğer iki yayınevi, Gruppo editoriale L’Espresso ve Editrice Italiana (Itedi) Nisan 2017’de birleşti. İtalya’nın en büyük yayın gruplarından olan yeni şirket Gedi, La Repubblica ve La Stampa gibi İtalya’nın en önemli günlük gazetelerini çıkarıyor. Nisan 2020’de Gedi’den yeni hisseler alan Hollandalı yatırım şirketi Exor şu anda Gedi’nin yarısından fazlasına sahip. Agnelli ailesinin elinde bulunan yatırım şirketi Exor aynı zamanda Fiat Chrysler ve Britanyalı The Economist Group’un en büyük hissedarı. Yeni mülkiyet ilişkileri Gedi bünyesindeki medya kuruluşlarının üst düzey yöneticilerinde değişime gidilmesine neden oldu.
İtalyan gazetelerinin basılı versiyonlarının tirajları geçtiğimiz on yılda üçte bir oranında azaldı. Gazetelerin çoğu çevrimiçi ödeme modeliyle kayıplarını karşılamaya çalışıyor. Bu arada İtalya’nın geleneksel köşe yazısı kültürü gazetelerin işine yarıyor. Medya organlarında bol keseden yorumlar yapılıyor ve bunlar ne kadar süslü püslü olursa o kadar iyi. İnternet bu geleneği yeniden canlandırdı, blog sayısı denizde kum gibi. İnsanlar bolca tweet atmayı da seviyor.
Ancak yorumcuların en gözde sahnesi, medya sektörüne hala yüzde yüz hükmeden televizyonlar. Kamu televizyonların ve Berlusconi markalı olanların dışında, özel kanalların üçüncü oyuncusu da yayıncı Urbano Cairo’nun sahibi olduğu La7 televizyonu.
Basın Özgürlüğü Endeksi (Sınır Tanımayan Gazeteciler)
41. sıra (2020)
Erişim: April 2020
