Slovakya: Kamu yayıncıları yeni baskılar altında

Slovakya’nın normal şartlarda, 2022’den 2023’e girerken kutlama yapmak için her türlü gerekçesi hazırdı. Zira bu genç demokratik devlet, kuruluşunun 30. yılını kutluyor. Medya, yıldönümünü kutlamak için özel sayfalar ve yayınlar hazırlamıştı. Ancak, Slovakya’da şu anda kimse siyasi kutlamalar yapma havasında değil.

Robert Fico yönetiminde Slovak medyası muhalefet rolü üstlenmek zorunda kalmıştı.

Muhafazakâr hükümet, Noel’e kısa bir süre kala parlamentoda yapılan güvenoylamasını kaybetti. Başbakan Igor Matovič yönetimindeki Avrupa yanlısı yeni hükümet, 2020 baharında anayasayı değiştirebilecek beşte üçlük olağanüstü bir çoğunlukla göreve başlamıştı. Böylece üç kez hükümet başkanlığı yapan ve gitgide mafya bataklığına saplanmakla suçlanan Robert Fico devri kapanmış oldu. Sürecin dönüm noktası, araştırmacı gazeteci JánKuciak ve nişanlısı Martina Kušnírová’nın Şubat 2018’de öldürülmesiydi. Kuciak, uzun zamandır Fico’nun ve ülkedeki güçlü oligarkların izini sürüyordu.

Slovakya’da emsali bulunmayan ve doğrudan demokrasi ve basın özgürlüğünü hedef alan bu suikast, kitlesel protestoların ve 180 derecelik bir siyasi dönüşün dönüm noktası oldu. Kariyer değiştirerek siyasete atılan -ve bugün hâlâ popülerliğini koruyan- eski avukat Zuzana Čaputová cumhurbaşkanı seçildi ve muhafazakâr popülistler, Matovič hükümetinin seçim zaferini kutladı. Ancak hükümet gerçek sorunlardan dolayı değil, tamamen kişisel husumetler nedeniyle başarısız oldu ve çok geçmeden de dağıldı.

Basının yeniden siyasi muhalefet rolünü üstlenmesi gerekebilir

Sme ve Pravda gibi önemli gazetelerin yanı sıra dikkatleri üzerine toplayan çevrimiçi portal Aktuality.sk, Fico döneminde üstlenmiş oldukları siyasi muhalefet rolüne yeniden soyunmak zorunda kalabilirler. Yine de Fico’nun olası geri dönüş ihtimali dahi, editörleri önceki koşullara göre daha az şok edecek gibi duruyor.

Fico, ViktorOrbán’ı rol model olarak gördüğü gerçeğini artık saklamıyor. Gazeteci suikastının hâlâ hüküm giymemiş tetikçisinin hapse atılması için hiçbir şey yapmadı ve Ukrayna’ya karşı savaşta Putin’in yanında yer alıyor. Mevcut hükümet -tüm tartışmalara rağmen- açıkça AB politikalarından yana davranmakta ve savaştan kaçan yüzbinlerce sığınmacıya yardım etmekte kararlı. Tüm bunlar yeni bir Fico hükümetinin iktidara gelmesiyle rafa kaldırılabilir. Bu gerçekten yaşanırsa, medyanın büsbütün yeni zorluklarla karşı karşıya kalması olası.

Şimdiye kadar -RTVS kısaltması altında- kamusal yayın yapan televizyon ve radyo, böyle bir siyasi ihtilafta öncesine nazaran daha da önem kaybedebilir. Görevden düşen hükümet, 2023 bütçe görüşmeleri esnasında beklenmedik bir biçimde RTVS’nin finansmanında “devrim yapacağını” duyurmuştu.

Buna göre, kamu yayıncıları artık kullanıcıların ödediği ücretlerle (ve reklam gelirleriyle) değil, devlet tarafından finanse edilecek. Ayrılacak olan kaynağın miktarına da müstakbel parlamento karar verecek. Ancak bunun, RTVS’yi daha önce eşi benzeri görülmemiş şekilde siyasete bağımlı hale getireceği söyleniyor. RTVS Yayın Konseyi Başkanı Igor Gallo, kullanıcıların ödediği ücretlerin kaldırılmasını, Macaristan örneğinde olduğu gibi devlet yayınlarının siyasetin kontrolüne sokabilecek “siyasi bir macera” olarak nitelendirdi.

Sınır Tanımayan Gazeteciler, verdikleri ilk tepkide hükümeti “siyasi baskıdan azade ve uzun vadeli bir finansman çözümü” bulmaya çağırarak,“dezenformasyon cenneti olan ve kimi medya kuruluşlarının oligarkların etkisinde olduğu Slovakya’nın, güçlü ve bağımsız bir kamu medyasına ihtiyaç duyduğunu, RTVS’nin siyasi hesaplara kurban edilmemesi gerektiğini” söyledi. Slovakya’da yalnızca siyaseti değil, medyayı da belirsizliklerle dolu bir dönem bekliyor.

Basın özgürlüğü endeksi (Sınır Tanımayan Gazeteciler): 17. sıra (2023)

Son güncelleme: Aralık 2022

Medya arama