Bolsonaro'nun seçimi bir salgın mı yaratacak?
Aşırı sağcı Jair Bolsonaro'nun, Brezilya devlet başkanlığı seçimlerindeki zaferi, gazetecileri ilgilendirmeye devam ediyor. Gazeteciler bu Latin Amerika ülkesinde yaşananların başka ülkelere bulaşmasından endişe ediyor ve konunun Avrupa'yı neden ilgilendirdiğini inceliyor.
Yakında kan da akabilir
Ilta-Sanomat Brezilya'ya hakim olan nefret atmosferinden endişeli:
“Tehlikeyi küçümsememek lazım. Askeri diktatörlüğü özleyen eski profesyonel askerin nefret objeleri arasında eşcinseller ve yerli halk grupları var. ABD'den bildiğimiz gibi, nefret söylemini nefret eylemleri takip eder. ... Güney Amerika'nın süper gücündeki gelişmeler küçük komşularına da yansıyor. Diktatörlük yanlıları şimdi kendilerini güçlenmiş hissedebilir. Eski yaralar hızla deşilebilir ve kan akabilir. Brezilya'da birbirinden nefret eden sağ ile sol arasındaki uçurum giderek açılıyor. Farklılıklar parlamento yerine sokağa taşınabilir.”
Umut korkudan daha güçlü
Yanlış yola girmiş bir başka ülke daha, diyor Phileleftheros Brezilya'daki seçimlerle ilgili olarak:
“Şaşkınlık, hayal kırıklığı ve değişim umudu, seçmeni, demokrasinin tüm ilkelerine karşı çıkacak tartışmalı popülistlere oy verecek hale getirdi. Bu süreci ABD'de gördük, İtalya'da, Macaristan'da ve Filipinler'de de. Şimdi Brezilya aynı yolun yolcusu. Seçmenler ülkelerinin, büyük bir yüke dayanabilecek devasa kurumlara sahip olduğunu, yeni devlet başkanının yapabilecekleri karşısındaki korkununsa abartıldığını düşünüyor. Ümit edelim de öyle olsun. Ancak realite seçmenlere işin aslını gösterecektir.”
Brezilya'daki liberal güçler desteklenmeli
Politiken, Brezilya'ya müdahale edilmesi çağrısında bulunuyor:
“Brezilya böylesine büyük bir ülke olduğundan, aşırı sağa dönüşün kıtadaki başka ülkelere de 'bulaşması' ya da siyasi gerilimlere neden olması riski de büyük. Bolsonaro'nun, Trump'ı örnek alıpBM İklim Sözleşmesi'nden çıkacağı ve Brezilya'daki yağmur ormanlarını ticari kullanıma açacağı tehdidi, Brezilya halkının kullandığı oyların, tüm dünyayı etkileyeceğinin kanıtı. Siyasetimizi buna göre belirlemeliyiz. Danimarkalı ve Avrupalı siyasetçiler, sözleşmeden çıkmaması ve yağmur ormanlarını koruması için Brezilya'ya baskı uygulamalı. Ayrıca liberal değerleri ve Brezilya'daki yurttaş haklarını savunan ve Bolsonaro'nun savaş açtığı güçleri desteklemeliyiz.”
Ürkütücü bir gerileme
Le Monde, siyasetteki tehlikeli bir değişimden söz ediyor:
“Dünyanın her köşesinden ülkelerin yer aldığı uzun, milliyetçi popülist hükümetler listesine Brezilya da girdi. ... Bu tehlikeli dinamiğin Brezilya üzerindeki somut etkileri, kısa sürede görülecektir. ... Yeni devlet başkanı, İsrail ve Venezuela politikalarında büyük bir olasılıkla ABD'nin çizdiği yoldan yürüyecektir. Üstelik daha önce, görevde olduğu süre içinde ülkesinin, orman yıkımını ve yerli halklara ait toprakların sınırlarını kontrol eden Paris İklim Anlaşması'ndan çekileceğini de söylemişti. Bolsonaro'nun bu sözleri hem Brezilya, hem Amazon Ormanları hem de gezegenimiz için eski zamanlara endişe verici bir dönüş anlamına geliyor.”
Oylar Bolsonaro'ya değil, yolsuzluğa karşı
Expressen, çelişkili görünen seçmen davranışlarını çözümlemeye çalışıyor:
“İyimserlikle baktığımızda Brezilya'da diktatörlükten yana olanların oranı, asla demokrasi taraftarlarınınkinden yüksek olmadı. Demek ki seçmenin büyük kısmı, Bolsonaro'nun söylediklerini, sözlükteki birinci anlamlarıyla anlamıyor. Nitekim bu durum, tüm keskin sözlerine karşın Bolsonaro'nun kadınlardan ve azınlıklardan nasıl destek görebildiğini de açıklıyor. Aslında seçmenin çoğu, oyunu Bolsonaro'ya değil, uzun süredir iktidardaki İşçi Partisi, güvenlik açığı ve yolsuzluklara karşı bir protesto olarak verdi. Halk, düzen siyasetçilerinden sağcı adaydan korktuğundan çok korkuyordu.”
Gündemin aşırılığının önünü ekonomik durum kesecek
Mandiner, Jair Bolsonaro'ya farklı bakmayı tavsiye ediyor:
“Bolsonaro'nun en büyük vaadlerinden biri ülkeyi siyasi olarak Atlantik saflarına katmak ve İşçi Partisi'nin bıraktığı enkaza, Chicago Okulu'nun neoliberal ekonomik fikirleriyle yanıt vermekti. Bolsonaro bu yüzden ekonomi dünyasının da desteğini aldı. Ancak ekonomi, Bolsonaro'nun sıradışı hayallerini gerçekleştirmesini sınırlayacaktır. Jair Bolsonaro'yu seçenler, küreselleşmenin itibarını yitirmiş, yoksullaşmış kaybedenleri değil, aksine Brezilya'yı bir anlamda sırtında taşıyan ve düzen özlemi içinde olan, faal alt ve üst orta sınıf oldu. Brezilya'nın seçim galibi, bilindik popülist sistem karşıtlığı sıfatıyla doğru bir şekilde tanımlanamaz.”
İşçi Partisi neden kazananlar arasında?
Público, bu seçimin Brezilya İşçi Partisi'ne (PT) yeni bir sayfa açma şansı verdiğini düşünüyor:
“Bu seçim Bolsonaro'yu iktidara taşırken, PT'ye de ana muhalefet partisi sıfatını uygun gördü. Bu açıdan bakıldığında her iki parti de hedefine ulaşmış oldu. ... Hala Brezilya devlet başkanı olan Michel Temer'in muhafazakar Demokratik Hareket'i (MDB) ve bilhassa da Sosyal Demokrat Parti (PSDB) seçimden güç kaybıyla çıktı. Bu yüzden demokrasiye evet, otoriterizme hayır diyen muhalefetin büyük bölümü, İşçi Partisi çevresinde toplanacak ve İşçi Partisi, sadece Ulusal Kongre'de değil sokakta da Bolsonaro'ya hayatı dar edecektir.”
Brezilya'nın Trump'ı
El Periódico de Catalunya, Bosonaro'yu seçenlerin öncelikle yeni bir başlangıç umduklarını söylüyor:
“Brezilya'nın da artık kendi Trump müsveddesi var. Çoğunluğun seçimi olduğunu kabul etmekte zorlananların yaşadığı acı sürpriz ve hayal kırıklığının karşısında bir tür siyasi gerçek duruyor şimdi. Öncelikle arzu edilen, ülkedeki şu baş belası kuşatmanın kırılması. Bunu kimin yapacağı ise tali bir konu. ... Seçimin sonucunu belirleyen, Brezilya halkının, kolektif bir arınmayla geçmişte yaşananların üstesinden gelmek ve bunu gerçekleştirecek yaratıcı kişinin kim olacağına çok da kafa yormamak arzusu oldu.”
Dejavu korkusu
Der Tagesspiegel seçimleri Brezilya için ciddi bir dönüm noktası olarak yorumlamış:
“Brezilya bu seçimle giderek büyüyen, uzlaşma ve tartışmadan hoşlanmayan, kendilerinin hatasız olduğunu düşünen otoriter erkeklerin yönettiği ülkeler ligine bir adım daha yaklaştı. ... Brezilyalılar neden Bolsonaro'yu seçti dersiniz? Artan suç, eğitimdeki yetersizlikler, sağlık sisteminin kötü olması gibi sorunları çözmeye muktedir olmayan bir devlet yüzünden elbette. Yolsuzluğa bulaşmış siyasiler yüzünden. Ve askeri diktayla hala hesaplaşılmadığı için. Brezilya tarihinin tekerrür etmesi korkusu her tarafı sarmış durumda.”