Esir değişimi tamam - ya sonrası?
Moskova ve Kiev yönetimleri, cumartesi günü 35'er esir takas etti. Bu gelişme Rusya ile Ukrayna arasındaki yakınlaşmanın olası adımlarına ilişkin bir tartışma başlattı. Medya haberlerine göre eylül ayında Normandiya Formatı çerçevesinde, Ukrayna'nın barış sürecini yeniden canlandırmak için Fransa, Almanya, Rusya ve Ukrayna bir araya gelebilir. Avrupa basını, gelişmelerin perde arkasına bakıyor.
Önce savaş baronları evcilleştirilmeli
Radio Kommersant FM, başlatılacak bir barış sürecinin her iki tarafta da direnişle karşılaşacağı uyarısında bulunuyor:
“Bu umutsuz çatışmayla geçen her gün, bu savaşın çoktan bitmesi gereken yabancı bir şey olduğu duygusunu arttırıyor. Özellikle Kiev'in, tıpkı Moskova gibi Steinmeier formülüne [Normandiya Formatı] uygun barış müzakerelerine sıcak baktığını dile getirdiği bir zamanda. İki ülke de bu 'bağımsız' topraklarda AGİT denetiminde serbest seçimler yapılmasına razı mı peki? Mümkün mü bu? Ukrayna'nın milliyetçi-vatanperver seçkinleri Donbass'a özel statü verilmesinin oylanmasına nasıl tepki verecek peki? Bütün bunlar, Donetsk ve Lugansk'la sınırımızın kapatılmasına kadar giderse Rus 'savaş tarafı' ne yapar?”
Batı Avrupa hafıza kaybından muzdarip
Haber portalı Diena.lt, Batı Avrupa'nın Moskova'yla diyalog arzusunu endişeyle izliyor:
“Esir değişiminin başta Fransa olmak üzere bazı Avrupa ülkelerinde nasıl değerlendirdiği endişe verici. Hatta Fransa dışişleri bakanı, Batı ile Rusya arasındaki gerilimin düşürülmesinin zamanın geldiğini söyledi. ... Gerçekteyse buzların erimesinin değil, hafıza kaybı yaşayan müttefiklerimizin Rusya'daki savaş esirlerinin buzdağının su üstündeki kısmı olduğunu hatırlamasının zamanı geldi. Problemin dörtte üçü, Doğu Ukrayna ve Kırım kaynaklı.”
Donbass, Kremlin'e pahalıya patlıyor
wPolityce.pl Rusya'nın karşılık ödemeden nüfuz sahibi olmak istediğini söylüyor:
“Rusya artık Donbass'ı finanse etmek istemiyor, burası çok maliyetli. Kremlin'in tercihi, yükü Ukraynalıların sırtına yüklemek ama aynı zamanda işgal altındaki bölgenin kontrolünü elinde tutmak. Bölgenin Ukrayna'ya geri verilmesi, ama buraya özel bir statü ve geniş bir özerklik tanınması düşüncesinin kökeninde de bu yatıyor. Kiev ise buna itiraz ediyor. Ama Putin, Cumhurbaşkanı Zelenskiy'e baskı yapsınlar diye Avrupa başkentlerini, özellikle de Berlin ve Paris'i kendi planı konusunda ikna etmek istiyor.”
Macron'un dağıttığı mavi boncuklar meyve verdi
Corriere della Sera'nın dış politika uzmanı Paolo Valentino, Moskova ile Kiev'in yakınlaşmasında Macron'un önemli bir rolü olduğunu söylüyor:
“Fransa cumhurbaşkanı, Vladimir Putin'i G7 zirvesinin arifesinde Brégançon Kalesi'ndeki yazlık rezidansında ağırlamakla kalmayıp kasımda yapılacak bir sonraki barış forumuna yeniden davet etti. Ayrıca gelecek yıl mayıs ayında Sovyetler Birliği'nin İkinci Dünya Savaşı zaferinin kutlamalarında Kızıl Meydan'da olma sözü verdi. Fransa, Rusya'nın Avrupa Konseyi'ne dönmesini en çok isteyenlerden biriydi. Moskova ile Kiev arasındaki esir değişimi, Putin'in bunun kıymetini anladığının göstergesi. Macron, Ukrayna'da barış sürecinin yeniden canlandırılmasına yönelik çabalar için yeni bir adım attı.”
Kiev artık ayrılıkçılarla görüşmeli
Kremlin'e yakın İzvestiya gazetesi, Kiev'e Donbass'taki iki ayrılıkçı cumhuriyetle doğrudan görüşmelere başlamasını salık veriyor:
“Bu ilk aşamanın başarısı, 'herkes, herkese karşı' formülüne uygun olarak esir değişiminin devamını sağlamak değil. Bu başarı aynı zamanda Donbass'ta uzun zamandır beklenen iç sorunun çözülmesi için Minsk Anlaşması'nın hayata geçirilmesine de izin veriyor. Ancak bu sözlerde Ukrayna'da sağlam ve kalıcı bir barışı engelleyebilecek olan ve ortadan kaldırılması çok zor bir engel gizli: Kiev, gözle görülen bir gerçeği, güneydoğudaki çatışmanın içişlerine dair bir mesele olduğunu kabul etmemekte direniyor. Bu arada Rusya, Avrupalılarla Normandiya formatında, yani Ukrayna ile Donbass hükümetlerinin doğrudan görüşmeler yapması konusunda mutabık.”
Moskova'nın dolaylı itirafı
Esir değişiminde MH17 yolcu uçağının düşürülmesiyle ilgili bir zanlının da serbest bırakılması, De Volksgrant'a göre çok manidar:
“Aslında Moskova'nın Volodimir Zemah'ın iadesini istemesi, MH17 faciasındaki suçunu dolaylı olarak kabul etmesi anlamına geliyor. Aksi takdirde Rusya, Rus vatandaşı bile olmayan (Ukraynalı) Zemah'ı neden 'geri' almak istesin ki? Cevap çok açık: Putin, Zemah'ın Hollandalı bir yargıç karşısında konuşmasından çok korkuyor. Çünkü kanıtlar şu anda bile çok büyük.”
Zelenskiy, kötü bir müzakereci
Deutschlandfunk'a göre Kiev büyük bir bedel ödedi:
“Burada bir kişi öne çıkıyor: Volodimir Tsemah. Ukrayna gizli servisi Tsemah'ı ancak haziran ayında ayrılıkçıların bölgesinde özel bir operasyonla yakalayabilmişti. Tsemah önemli bir davanın zanlısı ve Temmuz 2014'te Doğu Ukrayna üzerinde bir yolcu uçağını düşürmekle suçlanıyor. ... Kritik görülen bir başka konu da denizciler. BM Deniz Hukuku Mahkemesi'nin kararı, Rusya için uluslararası yaptırım öngörüyordu. Yani Moskova açısından tam da bugün bu esirlerden kurtulması çok uygun oldu. ... Esirlerin kurtulmasının Ukrayna için bir başarı olduğuna kimse karşı çıkamaz. Ama şu da bir gerçek: Yeni Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, kötü bir pazarlık yaptı.”
Cesur bir karar
İnternet portalı Obosrevatel'in genel yayın yönetmeni Michail Brodskiy yazdığı kısa bir yorumda, Rusya ile Ukrayna arasındaki esir takasını olumlu karşılıyor:
“İşte dünkü esir değişimiyle ilgili düşüncelerim: Öncelikle bu takas yapılmak zorundaydı. Cesur kararı için Zelenskiy'e teşekkürler (Bir hayat kurtarmak, bütün dünyayı kurtarmaktır). İkinci olarak bu takas eşit değil (sıradan ve masum insanlar karşılığında katilleri ve alçakları serbest bıraktık). Üçüncüsü, Hollanda hiç umurumda değil. Dördüncüsü ise büyük olasılıkla bizi kandırdılar, ama insanlık hali, ne yapalım!”
Putin'den hedefe doğru ilk adım
Echo Moskvy'nin genel yayın yönetmeni Aleksey Venediktov kendi radyo kanalında yapılan bir tartışmada, esir değişimini önemli bir an olarak yorumluyor:
“Putin'in amacı Donbass yüzünden Rusya'ya uygulanan yaptırımların adım adım kaldırılması. ... Bunun gerçekleşmesi de ancak Normandiya süreciyle iç içe geçmiş Minsk sürecinin yeniden başlamasıyla mümkün. Ama bunun için de önce esirlerin serbest bırakılması gerekiyordu. 19 Ağustos'ta Putin'le buluşan Macron'un koşulu buydu. ... Şimdi esir değişimi yapıldıktan sonra Rusya, Ukrayna, Fransa ve Almanya liderlerinin eylülde Paris'te buluşmasını bekleyebiliriz. ... Ve bu buluşma tarihi olabilir.”
Siyasi anlamı olmayan sinizm
La Croix bu değişime abartılı bir anlam yüklenmemeli, diyor:
“Esir değişimleri sinik bir takas işleminden ibarettir ve siyasi önemi çok azdır. Nitekim cumartesi günü Kiev ile Moskova arasında gerçekleşen değişim de istisna teşkil etmiyor. Zorbalığa maruz kalan siyasi esirlerin ve diğer tutukluların ülkelerine dönmeleri sevindirici tabii. Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy'in başarısı bu. Ama Ukrayna'yı Donbass'ta güçlü komşusunun desteğini alan ayrılıkçılarla yüz yüze bırakan sorunda siyasi çözüme doğru bir adım atıldığını düşünmek için henüz çok erken.”