İsrail seçimleri: Kilit nasıl çözülecek?
İki yıl içinde yapılan dördüncü seçimin ardından İsrail'i yine zorlu bir hükümet kurma dönemi bekliyor. Oyların % 90'ının sayıldığı seçimde Başbakan Netanyahu'nun muhafazakar sağ partisi Likud büyük kayıplara rağmen hala birinci parti. Ancak bu sonuç sağcı ve dinci partiler ile yapmayı istediği ittifak için yeterli değil. Köşe yazarlarının analizleri, karmaşık bir duruma işaret ediyor.
Beşinci bir seçim imkansız değil
İsrail Parlamentosu Knesset'te son seçimlerden sonra 13 parti temsil edilecek. El Mundo'ya göre parçalanmış siyasi partiler sistemi ve tartışmalı başbakan ülkeyi felç ediyor:
“İsrail siyasi sistemindeki sıradışı parçalanmışlık, uluslararası siyasette ciddi bir stratejik öneme sahip ama pandeminin zarar verdiği ekonomisini yeniden canlandırmak gibi zorlu bir görevle de karşı karşıya olan ülkenin yönetilmesinin ciddi bir sorun olduğunu gösteriyor. Netanyahu seçim başarısına rağmen ülkeyi öylesine kutuplaştıran bir kişilik ki, beşinci bir seçimin imkansız olduğunu söylemek zor.”
Tek çare, ulusal birlik hükümeti
İsrail başbakanı yenildiğini itiraf etmeli, diyor The Jerusalem Post:
“Netanyahu kendisine dokunulmazlık sağlayacak bir hükümet kuramayacağını anlamalı artık. Bunun için gerekli oya sahip değil. Ulusu yeni bir seçime sürüklemek yerine artık harekete geçmeli. ... Kafa karıştıran seçim sonuçlarına gerçekçi bir yaklaşım, bütün cephelerden partilerin katılacağı, ama bir taraftan da bu partilerin bir kısım hedeflerinden vazgeçmesini gerektiren bir hükümete işaret ediyor. Bu hükümeti, merkez solu da yanına alarak Netanyahu kurabilir ya da sağdaki partileri yanına alarak Yair Lapid liderliğindeki Yeş Atid (Gelecek Var) Partisi. Her ikisi de meşru olur. Çok küçük bir farkla Netanyahu'nun yanında yer alan ya da karşısında duran bir hükümet başarısızlığa mahkumdur. Beşinci bir seçimi engellemek gerekliliği ulusal birlik hükümetine işaret ediyor.”
Koltuk değneği arayışı
La Stampa'ya göre, Netanyahu, başbakan kalabilmek için Birleşik Arap Listesi'yle (Ra'am) yakınlaşabilir:
“Likud'un Naftali Bennett liderliğindeki sağcı Yamina Partisi ve altı milletvekili çıkararak parlamentoya görkemli bir giriş yapan aşırı sağcı dindar Siyonistlerle birlikte bir koalisyon yapması için desteğe ihtiyacı var. İsrail'e en uzun süre başbakanlık yapan kişi bu desteği nereden bulacağını bilmiyor. Likud kaynakları bu yüzden Ra'am'ı koltuk değneği olarak devreye sokuyor. ... Netanyahu, Arapları ikna etmek için, Körfez'deki monarşilerle barış anlaşmalarına ve Filistin topraklarına uzanması mümkün olan başarılı aşı kampanyasına oynuyor.”
Dindarlar el ele
taz, İsrail tarihinde ilk kez bir Arap partisinin yer alabileceği bir hükümetin kurulma olasılığının belirmesini görünüşte iyi bir haber olarak niteliyor:
“Görünüşte çünkü, muhafazakar İslamcı Birleşik Arap Listesi Arap dünyasının sadece küçük bir bölümünü temsil ediyor. Bu partinin programında queer ve kadın hakları, ortodoks Yahudi listelerindeki kadar az. Liberallere, feministlere ve cinsel özgürlüğe karşı mücadelede dindarlar el ele yürüyor. ... Tam da Arapların 'sandığa hücum etmesine' karşı uyarmış olan bir siyasetçinin, onları hükümete katılmaya davet eden ilk politikacı olacak olması bir paradoks. Birlikte yaşamak için önemli bir işaret olabilir bu.”
Aşırı sağ patladı
Le Temps, homofobik, ırkçı ve şiddet yanlısı olduğunu gizlemeyen aşırı sağcı Dini Siyonizm İttifakı'nın Knesset'e ilk kez girmesinden endişeli:
“Bu hareketin bugün kabul görmesi, Binyamin Netanyahu'nun on iki yıldır yönettiği ülkede radikal bir değişime işaret ediyor. . ... Toplumun tamamı giderek sağa kayıyor ve devletin kurucularının hayalinden uzaklaşarak dindar Siyonistlere ve aşırılara yakınlaşıyor. Parlamentoda kurulması mümkün olan çoğunluklar - şayet kurulurlarsa tabii- o kadar ucu ucuna ki, her parlamenter, oyun kurucu rolünde. ... Yahudi ulus devletine taraf olan İsrailliler ile ülkenin demokratikleşmesini isteyenler arasındaki kırılma her geçen gün artıyor.”
Bibi kalıyor
The Spectator'a göre, İsrail'de bir hükümet kurulması çok kolay olmasa da Netanyahu çabucak veda edeceğe benzemiyor:
“İsrail'de yazın cumhurbaşkanlığı seçimi yapılacak. ... Knesset'in seçtiği cumhurbaşkanının ihtişamlı bir hayatı ve dokunulmazlığı var ama siyasi bir gücü yok. Kimileri bu pozisyonun Netanyahu için cazip olup olmayacağını sorguluyor, çünkü cumhurbaşkanlığı, Netanyahu'ya açılan davanın yedi yıl boyunca askıya alınması ve onun siyasetten onuruyla ayrılması için bir yol açılması demek. Bibi'yi yok sayamayız. Partisi ve müttefikleri seçimi henüz kazanmadı ama kaybetmediler de. Anlaşmak, rakip partiye geçenleri geri kazanmak, işler yine de ters giderse beşinci seçim tarihini saptamak her zaman mümkün.”