Şili'de solun yükselişi: 35 yaşındaki başkan ülkeyi birleştirebilecek mi?
Şili’de eski öğrenci lideri Gabriel Boric Font başkan seçildi. Apruebo Dignidad (İtibarı Destekliyorum) adlı geniş sol koalisyonun ortak adayı olan 35 yaşındaki Boric, eğitim ve sağlık sisteminde reform yapmak, konut alanları sağlamak, kadınları ve yerlileri desteklemek, uyuşturucu kartelleriyle mücadele etmek ve vergileri artırmak istiyor. Avrupa basınının itimadı tam.
Boric yeni sola güç katıyor
La Vanguardia, ülkenin yeni bir yönelime gideceğinden umutlu:
“Şili, geçmişiyle bağını koparmaya ve ılımlı bir sol siyaset izlemeye karar verdi. ... Pinochet darbesinden sonra neoliberal modelin ve özelleştirmelerin beşiği haline gelen Şili’de yaşanan ekonomik büyüme, eşitsizlikleri ortadan kaldırmayı başaramamıştı. Bu nedenle ülke, genel kamu hizmetlerinin geliştirilmesine, yeşil enerji teşvikine ve siyasi ve toplumsal iklimin yeniden tesisine dayalı bir kalkınma planlıyor. ... Boric’in zaferiyle birlikte halihazırda Arjantin, Peru ve Bolivya’da iktidarda olan yeni sol, Güney Amerika’daki pozisyonunu sağlamlaştırıyor.”
İstikrarsızlaştırma girişimlerine karşı tam donanımlı
Boric kimlerle ittifak yapacağını biliyor, diyor Le Courrier memnuniyetle:
“Proje -kamu hizmetlerinin güçlendirilmesi, dayanışma emekliliğinin hayata geçirilmesi, kadın hakları, kademeli vergilendirme, asgari ücretin yükseltilmesi, doğanın korunması, çalışma saatlerinin kısaltılması, ademi merkeziyetçilik- sokağın ve kurucu meclisin büyük bir bölümünün talepleriyle uyumlu. ... Olası istikrarsızlaştırma girişimlerinde, hukuki veya parlamenter manevralarda belirleyici olabilecek müttefiklerden oluşuyor. Kurucu meclisin gelecek yıl Şilililerin büyük çoğunluğunu birleştirecek ve Pinochet döneminin son kalıntılarını da ortadan kaldıracak bir anayasa teklifi getirebilecek durumda olması da önemli bir rol oynayacak.”
Sola doğru sert meylin sonuçları kötü olabilir
Financial Times, fazlasıyla radikal vergi artırımlarının ekonomiye ağır hasar verebileceği uyarısında bulunuyor:
“Yatırımcılar gergin, sermaye ülkeden çekiliyor ve fazlasıyla kızışmış haldeki ekonomi önümüzdeki yıl hızla soğuyacak. Tüm bunlar, pragmatik eğilimleri olan birinin maliye bakanı olarak atanmasıyla da teyit edilebilecek daha ılımlı bir seyre yönelik güçlü argümanlar. Şili’de 2020 gayri safi milli hasılasının yüzde 19,3’üne karşılık gelen vergi oranı aslında nispeten düşük. Vergi artışına yönelik sağlam gerekçeler mevcut. Ancak gelirleri çok daha yüksek olmasına rağmen, şişkin devletler kaynaklarını boşa harcadığında işlerin nasıl tersine dönebileceğini gösteren ürkütücü Brezilya ve Arjantin örnekleri de ortada.”
Faydalı bir ortak
Die Welt'in Latin Amerika muhabiri Tobias Käufer, Boric’in Avrupa için iyi bir arabulucu olabileceğine inanıyor:
“Boric, bölgede seçimlerin özgür ve şeffaf bir ortamda yapılabilmesi konusunda Batı için bir ortak olabilir. Yeni başkan, soldan gelen baskıları eleştiren bir solcunun da seçimleri kazanılabileceğini kanıtladı. ... Batılı şirketler de onun elde ettiği bu başarıya kayıtsız kalmayacaktır. Zira iklim tartışmalarının yaşandığı böyle bir dönemde, yerli halkların ve doğanın haklarını eşit ölçüde gözeten politikalar uygulanabilirse, Batılı STK’larca eleştirilen Avrupa ve Latin Amerika arasındaki serbest ticaret anlaşmaları yeniden müzakere edilebilir ve uygulanabilir hale gelecektir.”
Dalga artık okyanusu aşmalı
Duma, solun yükselişinin nihayetinde Avrupa'yı da saracağını ümit ediyor:
“Sol dalga Güney Amerika kıtasına yayıldı ve artık bunun geri dönüşü yok. Gelecek yıl başka ülkelerde de başkanlık seçimleri yapılacak ve Brezilya'nın yeniden sola dönmesi neredeyse kesin gibi. Soru şu: Aynısı Avrupa'da ne zaman yaşanacak? Bu yıl Avrupa sosyalistleri için de nispeten iyi geçti, ancak daha kat edilmesi gereken çok yol var. Almanya, İsveç ve Norveç gibi lokomotif ülkelerin şimdiden buna örnek teşkil etmesi olumlu.”