Süper nükleer füzyon: Geleceğin enerjisi ne olacak?
Avrupa yükselen doğalgaz ve petrol fiyatlarından mustaripken, araştırmacılar nükleer füzyon yoluyla sıfır emisyonlu enerji üretme hedefinde çok önemli bir başarı elde etti: Britanya'nın Oxford yakınlarındaki Culham bölgesinde bulunan dünyanın en büyük füzyon tesisi JET'de (Ortak Avrupa Torus) rekor düzeyde enerji üretildi. Avrupa basını bu vesileyle enerji ve iklim krizinden çıkışın farklı yollarını tartışıyor.
Kapıyı tüm seçeneklere açık tutun
Nükleer füzyon piyasa için elverişli olmaktan henüz çok uzak olsa da bu teknolojinin takip edilmeye değer olduğu kanısında Süddeutsche Zeitung:
“Çünkü er ya da geç işe yarayacağına dair ümidi artırıyorlar. İklim kriziyle mücadele etmek için fosil yakıtla çalışan enerji santrallerinin uzak gelecekte değil, derhal değiştirilmesi gerekiyor, bu konuda da şimdilik akla sadece yenilenebilir enerjiler geliyor. Ancak birkaç on yıl içinde başka bir seçeneğe daha sahip olmak güzel olabilir. Uzun soluklu bir iş olsa bile bu kapıyı mutlaka açık tutmak gerekiyor.”
Tarihi bir dönüm noktası
Nükleer füzyonun geleceği ve insanlığı ileriye taşıma potansiyeli var, diyor The Guardian sevinçle:
“Yıldızların gücü için heyecana kapılmanın vakti geldi. Teknoloji ve araştırma her zaman refah ve zenginlikteki büyümenin anahtarı olmuştur. Füzyon enerjisi başarıyla kullanılabilirse, insanlık tarihi için elektriğin ortaya çıkışı veya motorlu uçuşun icadıyla karşılaştırılabilir bir dönüm noktası olacaktır. Temiz enerjiye ihtiyacımız öylesine acil ki, ne kadar erken gelirse o kadar iyi. ... Her teknolojide olduğu gibi de ilerlemeyi getiren sadece zaman değil, aynı zamanda yatırımlar ve toplumun arzusudur. Bu ikisi sayesinde füzyon enerjisi düşündüğümüzden çok daha kısa sürede gerçeğe dönüşebilir.”
Jeff Bezos ve Bill Gates yatırıma başladı bile
The Daily Telegraph, füzyonda geniş ölçekli enerji üretiminin çok da uzakta olmadığına inanıyor:
“Karbonsuz enerji dönüşümünü ve bunun neden olduğu geçiş maliyetlerini sarmalayan kasvetli havayı dağıtan bir ışık parıltısı var artık. ... Reaksiyon çok küçük de olsa -yalnızca 60 su ısıtıcısını kaynatmaya yetecek kadar- bugüne dek elde edilenin iki katı. ... Boston’daki MIT’de gerçekleştirilen son deneyler, bilim insanlarında nükleer füzyondan elde edilen enerjinin önümüzdeki on yıl içinde elektrik şebekelerini besleyebileceği kanısını yaratıyor. Aralarında Jeff Bezos ve Bill Gates’in de olduğu yatırımcılar, çabucak kazanç sağlama beklentisiyle nükleer füzyon makinelerinin geliştirilmesine milyarlar akıtıyor.”
Fransız mühendislerin karşı karşıya olduğu zorluk
Fransa’nın yeni enerji stratejisi altı adet EPR2 nükleer reaktörünün inşasına, mevcut nükleer santrallerin ömürlerinin uzatılmasına ve yenilenebilir enerjilere dayanıyor. Les Echos, planın iddialı olduğu değerlendirmesinde bulunuyor:
“Sektör ilk EPR’nin 2035’te faaliyete geçmesini ümit ediyor. Gerçekte ise bunu kesin olarak söyleyebilmek mümkün değil. Uzak kıyı rüzgâr santrallerinin devreye alınmasındaki gecikme, geleceğin reaktörlerine ilişkin esnek vaatler ve tekrar edip duran sorunlar düşünülürse, üretimin tüketimi pek az aşabileceği önümüzdeki yıllar boyunca durum kritik hale gelebilir. ... Cumhurbaşkanı’nın konuşmasında nihayet olumlu bir şey de var: Karbondan arınma ve bağımsızlık arasında bir orta yol bulunmaya çalışılıyor. ... Mühendislerin artık endüstriyel zorlukların üstesinden gelebileceklerini kanıtlamaları gerekiyor.”
Ölümcül bir macera
Yeşiller’in cumhurbaşkanı adayı Yannick Jadot, Le Monde’da Macron’un stratejisinin gelecek için elverişli bir çözüm olmadığı eleştirisinde bulunuyor:
“İklimle ilgili acil durum dolayısıyla hızlı hareket etmemiz gerekirken, Cumhurbaşkanı toplam maliyeti konusunda hiçbir netlik içermeyen, nükleer atık bertarafında içine saplandığımız vaziyete çözüm sunmayan ve faaliyete geçirme süresi bakımından herhangi bir garantisi olmayan devasa bir enerji projesi planlayarak yetkisini aşıyor. Bizi uzun vadede bağlayacak akıl dışı bir riske giriyor. ... Emmanuel Macron, seçim kampanyası yürütmekte olduğu için sihirbaz rolüne soyunuyor. Enerji tasarrufu ve yenilenebilir enerjiler üzerine eğilmek yerine, Fransa’yı enerji sarhoşluğuna ve artan enerji faturalarına mahkum ediyor.”
Gerçekten temiz nükleer enerji
Fizikçi ve nükleer füzyon uzmanı Piero Martin, La Stampa'da teknolojinin önemini şöyle açıklıyor:
“Uzun süreli radyoaktif atık üretmeden ve güvenli bir şekilde, sürekli ve büyük ölçekli karbondioksitsiz elektrik üretimini mümkün kılıyor. ... Dün takdim edilen sonuçlar, dünyada nükleer füzyon kullanımı yönünde atılmış önemli bir adımdı. ... JET yalnızca dünyadaki en büyük operasyonel füzyon deneyinin yapıldığı yer değil, aynı zamanda geleceğin reaktörlerinde kullanılacak olan yakıt karışımıyla deneyler yapılabilen tek tesis. Füzyonda, atom çekirdeğini parçalamak yerine hafif atom çekirdekleri bağlanarak enerji açığa çıkarılıyor.”
Yeni bir dünya
Yeni bir dönem başlıyor, diyor La Repubblica sevinçle:
“Bilim ve enerji ihtiyacı bakımından insanlık tarihini değiştirebilecek beş saniye. Artık bugünkü gibi yüksek faturalar veya doğalgaz fiyatları için endişelenmemize gerek kalmayacak, çünkü nükleer füzyon işe yararsa, bize neredeyse sınırsız ve en önemlisi de oldukça düşük karbondioksit emisyonlu temiz elektrik sağlayacak. Netice almaktan hâlâ çok uzak olmamıza ve iklim ve enerji krizlerine derhal yanıt bulmamız gerekmesine rağmen, İngiltere’deki JET tesisinde ticari amaçlara yönelik nükleer füzyona doğru büyük bir adım atılmış oldu.”
İklim nötrlüğü bir ütopya
Yeni petrol ve doğalgaz sahaları açmak mevzubahis olduğunda Britanya'nın denenmiş ve test edilmiş olanlara da güvenmesini yerinde buluyor The Sun:
“Yükselen enerji faturaları Cop26'nın [2021 yılında Glasgow'da düzenlenen BM İklim Konferansı] ütopik vaatleri karşısında son dikkafalıları bile kendine getirebilir. Enerji geleceğimiz tam bir karmaşa halinde. İthal enerjinin maliyetinin ve güvenilirliğinin insafına kalmış durumdayız. Rüzgardan, güneşten ve yıkık dökük nükleer santrallerimizden gelecek enerji bize yetmez. Emek ve ekoloji fanatiklerinin karbon nötrlüğüne daha hızlı geçme talepleri delilik. ... Hidrolik kırma tekniği hâlâ istifade edilmeyen muazzam bir fırsat. Hükümet bunu kullanmalı ve panik havası yaratanların karşısında durmalı.”
Bütüncül bir plana ihtiyaç var
İklim nötrlüğü mücadelesinden vazgeçmenin hata olacağı uyarısında bulunuyor The Times:
“Temiz enerjiye birgün geçilecek. ... İddialı iklim hedeflerini terk etmek Britanya'nın yalnızca enerji geçişine hazırlıksız yakalanacağı değil, aynı zamanda yeni enerjilere geçişinin getireceği fırsatları da kaçıracağı anlamına gelir. Aksine, iklim nötrlüğünün nasıl sağlanacağına dair bütüncül bir plan geliştirmek gerekiyor. Bu plan, yerel doğalgaz piyasasındaki sorunları aşma planlarını, doğalgaza olan bağımlılığı azaltmak için yenilenebilir ve nükleer enerjiyi hızla genişletme planlarını ve evleri, endüstriyi, ulaşımı ve tarımı karbondan arındırmak için gerçekçi planları da kapsamalı.”
Diğerlerindense rüzgâra bağımlı olmak daha iyi
Polonya Eski Kalkınma, Çalışma ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Anna Kornecka Rezczpospolita'da, daha fazla enerji güvenliği ve ekonomik avantajlar sağladığı için rüzgar enerjisine övgülerde bulunuyor:
“Bugün birçoğumuz, istikrarsız bir enerji kaynağı olan rüzgâr enerjisine neden güvenmemiz gerektiğini merak ediyoruz. Geçtiğimiz sonbaharda bu enerji kaynağından çok az enerji elde edilen rüzgârsız bir dönem yaşandı. Bununla birlikte, elektrik ve doğalgaz fiyatlarının hızla arttığı bir dönemde rüzgâr enerjisi, uzun vadeli somut ekonomik faydalar sağlayabilecek ve aynı zamanda bağımsızlığımızı ve enerji güvenliğimizi tesis etme unsuruna dönüşebilecek modern bir enerji sistemini temsil ediyor.”