Fransa: Bağımsız basın mücadelesi sürüyor

Yaklaşık on milyarderin sahibi olduğu günlük gazeteler ve radyo istasyonları, toplam izlenme ve dinlenme oranlarının yaklaşık yarısını oluşturuyor ve medya organlarının yüzde 80'ini kontrol ediyor olsa da bu yoğunlaşmaya karşı bir direnç de söz konusu.

Cumhurbaşkanı Macron, Eylül 2023’te YouTube ve Tiktok üzerinden canlı yayınlanan bir mülakat esnasında. (© picture alliance/dpa/MAXPPP / Pierre Teyssot)
Cumhurbaşkanı Macron, Eylül 2023’te YouTube ve Tiktok üzerinden canlı yayınlanan bir mülakat esnasında. (© picture alliance/dpa/MAXPPP / Pierre Teyssot)
Medyanın, lüks mallar üreticisi LVMH'nin başkanı Bernard Arnault, Bolloré ailesi ve Çek Daniel Křetínský gibi zengin iş insanlarının elinde toplanması önemli ölçüde artmıştır. Gazetelerin yazı işleri ekiplerinin protesto eylemleri, patronların kimi zaman ne denli güçlü müdahale ettiklerini gözler önüne seriyor. Ekonomi gazetesi Les Echos'ta çalışan gazeteciler, Genel Yayın Yönetmeni Nicolas Barré'nin Bernard Arnault tarafından görevden alınmasını protesto etmek için Mart 2023'te 24 saat boyunca makalelerine isimlerini yazmamış ve haziran ayında da greve giderek editoryal bağımsızlığın daha iyi korunması taleplerini yinelemişlerdi: Grev nedeniyle 2 Haziran tarihli baskı iptal edilmişti. Bolloré'ye ait Vivendi Grubu tarafından bir süre önce devralınan Le Journal du Dimanche, aşırı sağcı olarak görülen Geoffroy Lejeune'ün genel yayın yönetmeni olarak atanmasını protesto eden yazı işleri ekibinin greviyle altı hafta boyunca yayımlanmadı. Ancak grev başarısızlıkla sonuçlandı. Benzer şekilde protesto eylemleri gerçekleştiren Le Monde çalışanları ise 2019'da yeni büyük hissedarların girişimlerinde söz sahibi olmayı başardı. Mediapart aynı yıl sermayesini kâr amacı gütmeyen bir fona devrederek olası bir satışın önüne geçti.

Ayrıca Lejeune'ün atanması, Fransız medyasının sağa kayışının belirgin bir göstergesi kabul ediliyor. Mevcut yayınlar bu eğilimi daha da pekiştirirken, egemenlikçi web portalı Front Populaire ve kimlikçi aylık dergi L'Incorrect gibi yeni yayınlar, muhafazakâr ve sağcı medya alanını genişletmeyi sürdürüyor.

Yetkililerin gözdağı girişimleri
Gazetecilik faaliyetlerini zorlaştıran polis şiddeti, protestocuların saldırıları ve güvenlik güçlerinin baskıları, kaynakların daha iyi korunmasına yönelik talepleri yeniden gündeme getirdi. Ekim 2023'te kurulan Bilgilendirme ve İletişim Kurulu (États généraux de l'information) adlı akademisyenler ve Sınır Tanımayan Gazeteciler gibi STK'ların temsilcilerinin bir araya geldiği geniş katılımlı istişare kurulu, bu sorunlar dışında yapay zekânın düzenlenmesi gibi yeni zorluklar için de çözümler üretmeyi amaçlıyor.

Gurur verici tarih, muazzam çeşitlilik
Fransa’da özellikle basın özgürlüğü uzun bir geleneğe sahiptir: İlk gazete Strassburger Relationen adıyla 17. yüzyılda yayın hayatına başladı. Fransız Devrimi sırasında gazete sayısı bine ulaştı. 1881 yılında basın özgürlüğü anayasa ile güvence altına alındı. Dünya çapındaki ilk haber ajansı olan Agence France Presse de yine Fransa’da 1835 yılında kuruldu.

Televizyon, toplumsal tartışmalarda merkezi bir rol üstleniyor, özellikle özel TV kanalı TF1 ile kamu kurumu France 2’nin Saat 20 haber bültenleri bu anlamda önemli bir etkiye sahiptir. Fransa Cumhurbaşkanı halka geleneksel olarak France 2’den sesleniyor. Fransa, 900 radyo istasyonu ile en çok radyoya sahip ülkelerden biridir. Kamu kurumu Radyo France, haber, kültür ve bölgesel yayınlar yapmaktadır. Cumhurbaşkanı Macron, genç nesillere daha etkili ulaşmak amacıyla Youtube ve Tiktok gibi yeni medya platformlarına da yönelmektedir.

Yazılı basın açısından da Fransa çeşitliliğe sahip bir ülkedir; en çok okunan ulusal gazeteler Le Parisien, Le Figaro ve Le Monde‘dür. Ancak yerel Ouest-France gazetesi bu gazetelerden daha fazla okura ulaşıyor. Pek çok gazete ve dergi tirajların düşmesinden yakınsa da geçtiğimiz yıllarda Mediapart, L'Opinion, Causeur ve Les Jours gibi yeni gazeteler ve dergiler yayın hayatına başladı. Bu medya organlarının çoğu fikir alışverişine önemli bir yer ayırıyor. Dolayısıyla Fransız gazeteleri Fransa dışındaki okuyucuya da ulaşmayı hedefliyor. Örneğin, Katolik gazetesi La Croix ve Le Monde artık İngilizce web sürümleri sunuyor, La Croix İspanyolca içerik de yayımlıyor.


Basın Özgürlüğü Endeksi (Sınır Tanımayan Gazeteciler):
24. sıra (2023)
Medya arama

euro|topics'te Fransa medyası

Medya arama