Nazarbayev'in istifası ne kadar samimi?
Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, eski Sovyet cumhuriyetini 30 yıl boyunca yönettikten sonra görevi bıraktı. 2020'de yapılacak seçimlere kadar ülkeyi Parlamento Başkanı Kasım Cömert Tokayev yönetecek. Yorumcular Nazarbayev'in görev süresinin bilançosunu çıkarıp geri çekilme planlarını inceliyor.
Modern Kazakistan'ın kurucusu
Neatkarīgā, Nazarbayev'den övgüyle söz ediyor:
“Nazarbayev doğru zamanda doğru yerde olmuş, karizmatik bir liderdi. Sovyetler Birliği parçalandıktan ve ekonomik krizden sonra ülkesini Orta Asya'nın en çağdaş ülkesi yapmayı başardı. Nazarbayev otoriter bir lider olsa da, Kazakistan demokratik özgürlükler ve insan hakları konusunda diğer Orta Asya devletlerine örnek olageldi. ... Onun girişimiyle Kazakistan dünyanın büyük dinlerinin diyalog yeri oldu. Başardığı en büyük iş, dengeli bir dış siyaset ve Rusya, Çin, AB ve ABD ile istikrarlı ortaklıklar kurmak oldu.”
Ben ve aşiretim, devletin ta kendisi
Echo Moskwy, sol görüşlü anonim Telegram blogu SerpomPo'dan alıntıladığı yazıda, eski Sovyet cumhuriyetlerindeki güç gaspına öfkesini dile getiriyor:
“Nazarbayev'in 'istifasındaki' utanmazlık, tıpkı Putin-Medyedev-Putin ya da baba Haydar Aliyev ile oğul Aliyev örneklerinde olduğu gibi satrançtaki rok hamlesini hatırlatıyor. Eski Sovyetler Birliği'nin parçalanmasından sonra, 'egemenlikten', 'geleneksel değerlerden', 'kendi yolundan' ve Batılı liberal demokrasinin reddinden dem vurulan her yerde aynı şey oldu: Propagandanın kulakları sağır ettiği, hukuksuz, zavallı, kutuplaşmış bir halk ve iktidarı dost ve akrabalarına aktaran, zenginleşen ve yerinden edilemeyen bir seçkinler sınıfı.”
Taksitli istifa
Nazarbayev'in yavaş yavaş iktidardan çekilişi, Putin'e örnek olabilir, diyor Helsingin Sanomat:
“Nazarbayev kendine benzeyen liderlere, devlet başkanlığının bırakılabileceğini göstermiş oldu. Nazarbayev bu hafta içinde sağlık gerekçeleriyle istifa ettiğini açıkladı. 78 yaşında bir devlet adamı için şaşırtıcı olmaktan uzak bir gerekçe. Ancak istifanın çok iyi planlandığını da söyleyelim. Nazarbayev, Güvenlik Kurulu'nun başkanı olmaya devam edecek örneğin. Kızı Dariga Nazarbayev bu hafta parlamento başkanı olacak. Nazarbayev modeli işlerse bu örnek Rusya Devlet Başkanı Putin için de ilginç olabilir.”
Kokuşmuş çıkar grupları kolay yıkılmaz
Neue Zürcher Zeitung, "ebedi lider" Nazarbayev'in Kazakistan devlet başkanlığından istifasının işe yarayacağından emin değil:
“Devlet başkanlığına tecrübeli bir devlet adamı olan 65 yaşındaki eski başbakan, dışişleri bakanı ve parlamento başkanı Kasım Cömert Tokayev'in getirilmesi, devlette devamlılığın kanıtı. Ayrıca Nazarbayev'in, güvenlik kurulunun başkanı olarak ve hayatı boyunca devam edecek 'ulusun lideri' unvanıyla önemli konularda veto hakkı var. Bu yapının Kazakistan'daki iktidar ikileminden çıkmayı sağlayıp sağlamayacağı belirsiz. Astana'daki rejimin kemikleşmesi ve kokuşmuş çıkar ilişkilerinin devam etme tehlikesi devam ediyor.”
Değişim makyajdan ibaret
Polityka'ya göre de Nazarbayev'in istifası bir şey değiştimeyecek:
“Nazarbayev potansiyel ardılı olarak, uzun yıllara dayalı bir dostluğu olan Kasım Cömert Tokayev'i gösterdi. ... Devlet başkanlığı görevinden ayrılırken, bu ülkeyi yönetmek için en doğru insanın Tokayev olduğunu söyledi ve zaten kendisinin de onun yanında olacağını ekledi. Nazarbayev şimdi güvenlik kurulunun başkanı olacak ve parti başkanlığını da sürdürecek. Tokayev'in devlet başkanlığına atanması sadece bir makyaj. Nazarbayev kısa bir süre önce devlet başkanının yetkilerini kısıtlayıp bir kısmını parlamentoya devretmişti. Bu yüzden Nazarbayev'in aslında, bütün ipleri elinde tutan, ama resmiyette sadece spor birliği başkanı olan eski Çin lideri Deng Şiaoping gibi iktidarda olacağı tezi öne sürülüyor.”
Nazarbayev Ruslara karşı daima örnek tutum gösterdi
Radio Kommersant FM Nazarbayev'i, ülkesindeki büyük Rus azınlığa karşı her zaman dengeli bir siyaset yürüttüğü için övüyor:
“Aklında çılgın fikirler olan genç ulusal kahramanlar, Nazarbayev'i her zaman destekledi. Bu cenahtan Rus dilinin geriletilmesi ve Rusya'nın sözde büyük nüfuzuyla mücadele edilmesi gibi tamamen sorumsuz talepler yükseliyordu. Hakkını teslim etmek lazım, Nazarbayev bunlarla her zaman mücadele etti. Kazakistan, eski Sovyetler Birliği'ndeki azınlıklar arası ilişkilerde neredeyse örnek alınacak bir ülke oldu. ... Ama bu kez zaman bizim lehimize işlemiyor, çünkü Astana, Batı'yla giderek daha yoğun ilişkiler kuruyor ve giderek Çin'le yakınlaşıyor. ... Oysa Kazakistan'ın jeopolitik açıdan Moskova'yla yakın ilişki kurmaktan başka şansı yok.”