Afganistan: ABD askerleri gidiyor, korku kalıyor
ABD Başkanı Joe Biden, ABD birliklerinin Afganistan'dan nihai olarak çekilmesini erteledi. Selefi Trump, Taliban'la çekilme tarihi olarak 1 Mayıs 2021'i kararlaştırmıştı. Biden geri çekilme tarihini New York ve Washington'daki terör saldırılarının 20. yıldönümü olan 11 Eylül olarak belirledi. Ancak köşe yazarları Afganistan'ı desteklemeye devam edilmesi gerektiği konusunda uyarıyor.
Sil baştan
ABD'nin geri çekilmesi şimdiye kadar işbirliği yaptığı güçleri ciddi bir tehlikeye sokar, diyor Tages-Anzeiger:
“Biden'ın kararı, hükümetinin hayat kurtarmasını ve paradan tasarruf etmesini sağlayacak. ... Öte yandan Afganistan 39 milyonluk nüfusuyla 2001 yılında bulunduğu başlangıç noktasına geri dönme tehlikesiyle karşı karşıya. ... Asıl tehlikede olanlarsa, demokrasiye inanan, ABD ve NATO birlikleri için, Batılı yardım örgütleri için şoför ya da tercüman olarak çalışan, belediye başkanlığı yapan ve çocuklara ders veren Afganlar, özellikle de Afgan kadınlar.”
Batı bu sorundan kurtulamayacak
El País'e göre, Afganistan'ı gözden çıkarmak Avrupa'yı doğrudan etkileyecek:
“Batı'nın, askerler döner dönmez, Afganistan'ı unutması büyük bir hata olur. Yeni bir iç savaş, Afganistan'ın komşularını da, Avrupa'yı da ilgilendiren yeni göç dalgalarına yol açar. 2019'da, yani pandemiden önce, yasadışı yollardan [Avrupa'ya] gelen Afgan vatandaşlarının sayısı Suriyelilerden fazlaydı. Üstelik Taliban'ın iktidarı yeniden ele geçirmesi, bu Asya ülkesinin tekrar bir terörist sığınağına dönüşmesi demek.”
Afganistan kendi kaderine bırakılmayacak
NATO askeri konseyi eski başkanı Petr Pavel Právo'daki yazısında, Afganistan'ın henüz güvenli bir ülke olmamasına rağmen 20 yıl öncekinden çok farklı bir ülke olduğunu söylüyor:
“En büyük ilerleme halkın büyük bir kısmının savaş döneminden farklı bir hayat sürebileceklerinin bilincine varmış olması. ... Bugün alınan karar, asker çekildikten sonra ülkenin kendi haline bırakılacağı anlamına gelmiyor. Bu büyük bir hata olur ve er ya da geç bizi geri dönmek zorunda bırakır. Barıştan yana olan ilerici güçleri desteklemenin ve şiddete geri dönüşü engellemenin bir yolu bulunacaktır.”
Değişen bir şey yok
Postimees'a yazan Estonya eski Dışişleri ve Savunma Bakanı Jüri Luik, Afganistan ordusuna finansal desteğin sürdürülmesi çağrısı yapıyor:
“Uzun savaşımızın sonu ufukta göründü, ama ne yazık ki Afganistan'daki savaşın da biteceği anlamına gelmiyor bu. Bu savaş şimdi bir iç savaşa evrilecek. ABD askerlerinin çekilmesinin Afganistan yönetiminde büyük bir güvensizlik yaratacağına inanıyorum. Görevimiz bitmeden gitmeyeceğimizi temin ediyoruz yıllardır. Uluslararası toplum ve bilhassa ABD, Afganistan ordusuna maddi ve teçhizat desteğini devam ettirmeli. ... Asker maaş alamazsa ordu çabucak dağılır ve Taliban kısa bir süre sonra Kabil'e girer.”
Hala binlerce Bin Ladin var
Syriza partisinden Avrupa Parlamentosu üyesi Stelios Kouloglou Tvxs'deki yazısında, ABD'nin [Afganistan'dan] çekilmesinin Washington'un Ortadoğu politikasının başarısızlığını gösterdiğini vurguluyor:
“Bin Ladin'in Afganistan'da öldürülmesini kutlarken, etrafta binlerce Bin Ladin olduğunu unutuyoruz. ... Geride sadece ABD büyükelçiliğini koruyacak küçük bir birlik kalıyor. Taliban'ın başkenti işgal etmesi durumunda bu birliğin yapabileceği tek şey, 1975'te Saygon'da olduğu gibi elçilik personelini helikopterle tahliye etmek olacaktır. Trump'ın Taliban ile bir anlaşmaya varmış olması, Taliban'ın gücünün yeni bir kanıtı. Geri çekilmenin kısa bir süreliğine erteleneceğinin açıklanmasından sonra Taliban, ateşkese uymamak ve Erdoğan'ın İstanbul'da düzenleyeceği barış konferansına katılmamakla tehdit etmişti.”
Taş devrine dönüş: Yeni savaşlar pusuda
Le Figaro, Washington ve NATO’nun başarısızlığı bölgeyi Taliban’a teslim edecektir, diyor:
“Batılı güçlerden kurtulunca ülkeyi yine kontrol altına alacaklar ve insan haklarını -özellikle de kadın haklarını- taş devrine geri götürecekler. ... Bu bizim de bir yenilgimiz; yani Fransa'nın 2012'de askerlerini çekmeden önce bayrağı altında 4 bin asker bulundurduğu NATO'nun yenilgisi. Keza bu yenilgi Afganistan'da yeni bir savaşın, özel ordularını konuşlandıran yerel güçler arasında bir savaşın, dronlarla uzaktan kumanda edilen bir terörle mücadele savaşının başlamasına yol açacak. ... 2012'de Irak'tan asker çekildiğinde de bölgenin oluşan boşlukları sevmediğini görmüştük. Batı en azından belli bir süre naif bir şekilde demokrasi ihraç etme hayalinden kurtulup kendine gelir.”
Taliban istikrar sağlamayacaktır
Dagens Nyheter, ABD birliklerinin çekilmesiyle ülkenin istikrarı açısından kısır bir döngüye girileceğinden endişeli:
“Taliban tek bir parçadan oluşan bir örgüt değil. Dışarıdaki düşman yok olursa, örgütün içindeki farklı gruplar birbirleriyle savaşa girebilir. Coğrafyaya, etnik azınlıklara veya aşiretlere ihtiyacı olan savaş baronlarının mutlaka kendi ihtirasları da olacaktır. Sovyet işgali 1980'lerin sonunda bittiğinde, Batı dünyası Afganistan'ı yalnız bıraktı. Ülke böylece Taliban'ın ölüm imparatorluğuna dönüştü. ABD ve NATO birlikleri Afganistan'dan çekildiği takdirde, ülkeyi destekleyecek ve yeniden inşa edecek başka araçlar bulunmalı. Aksi takdirde yeni bir kısır döngü kaçınılmaz.”
Bugün terörle mücadele başka türlü olmalı
La Repubblica köşe yazarı Paolo Garimberti'ye göre, Biden için terörle savaşın coğrafyayla sınırlı olarak görüldüğü dönem bitti:
“Batı'ya yönelik cihatçı saldırıların merkezinin Afganistan'daki Taliban olduğuna inanan ABD'nin 11 Eylül'e tepkisi [Afganistan'a girmek] oldu. ... Biden, bu stratejinin artık bir anlamı kalmadığını söylüyor ve bunun tek nedeni, Çin ve Rusya gibi yeni tehditler olması değil. Bir taraftan da cihatçı teröre karşı mücadelede yeni bir dönem başlatmak gerekiyor. ... El Kaide ve IŞİD'ten arta kalanlar, Asya ile Afrika arasında bir yerlere dağılmış halde ve geleneksel ordularla ve klasik savaşlarla baş edilemeyecek yeni bir sorun teşkil ediyorlar.”