Kazakistan: Moskova için tehlikeli olan ne?

Bağımsız Devletler Topluluğu’nun (BDT) ne denli güçsüz olduğunu gözler önüne serdiğinden, Kazakistan’daki ayaklanmanın Putin için tehdit teşkil ettiğini düşünüyor Verslo žinios:

“Kazakistan’da yaşanan olaylar bilinen bir sırrın üzerindeki perdeyi kaldırdı: Putin, kilden bacakları olan bir dev ve ancak yozlaşmış yerel hizmetkarların ve siloviklerin [devlet yetkilileri], Rus rublesinin ve ordunun yardımlarıyla ayakta durabilen BDT kadar kırılgan. Ukrayna, Moldova, Gürcistan, Belarus, Kazakistan ... Sırada kim var peki? Putin şimdiye kadar cini şişeye itelemeyi başarmıştı, ancak cin iyice güçleniyor ve diktatörler zayıflıyor. Rusya baskılara sonsuza değin dayanamayacaktır. ... Rusya artık normal komşulara sahip değil ve giderek çıkmaza giriyor.”

Kremlin’in çaresizce eski Sovyet cumhuriyetleri üzerindeki etkisini korumaya çalıştığı düşüncesinde Der Standard:

“Rusya, Kazakistan’a hava indirme birliği gönderdi. Bunu muhtemelen polisler ve sivil ‘barışı tesis etme’ uzmanları izleyecek. Komşu ülkedeki ayaklanmaya verilen hızlı bir yanıt. Ancak Kremlin’i pek çok Kazak düşman edinme riskiyle karşı karşıya bırakan da bir yanıt bu. Hele bir de askerler göstericileri vurursa. … Kremlin, -Belarus ve Suriye'de olduğu gibi- Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’e verdiği alelacele destekle neye önem verdiğini göstermiş oldu: Seçkinleri iktidarda tutmak, Moskova’nın mikrokozmosunu güvenceye almak, ne pahasına olursa olsun asayişi sağlamak. Tüm bunlar özgürlük, refah veya özerklik taleplerinden daha önemli görünüyor.”

Ria Novosti, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nün (KGAÖ) devreye sokulmasından memnun:

“KGAÖ şimdiye değin çoğunlukla küçümseyici veya ironik tepkiler uyandırıyordu, zira bakıldığında kağıt üzerinde resmi bir yapıdan ibaret görülüyordu. Bugün ise KGAÖ, tüm dünyanın gözleri önünde ilk kez ateş hattına giriyor. ... Güncel olaylar, Kazakistan’ın krizde yalnız olmadığını gösteriyor. Evet, zorluğun üstesinden gelmesi gereken asıl kendisi; ancak ona destek olacak ve stratejik binaların güvenliğini garanti edebilecek müttefiklerce de destekleniyor. Bölgedeki diğer ülkelere de açık bir kapı bu. Sovyet sonrası bölgenin kolektif güvenliği artık anı anına uymayan sanal bir yapı değil ve pratik bir gerçekliğe büründü.”

Putin'in, kendi geleceğinden de endişe duyduğu için, uzun süredir iktidarı elinde tutan Nazarbayev’in kaderini hayli kişisel bir ilgiyle izleyeceğine inanıyor Postimees:

“Olup bitenler beklenmedik bir şekilde yalnızca Kazakistan'dakileri değil, Rusya’daki siyasi kartları da yeniden dağıttı. İnsanlar öldürülüyor veya ülke dünyadan kopuyor diye de değil. Aksine, Cumhurbaşkanı Tokayev’in kalkışma dolayısıyla ‘halkın babası’ Nazarbayev’i Güvenlik Konseyi Başkanlığı görevinden aldığı haberi yüzünden. Hiçbir şeyin garantisi yok! Kremlin ve Putin için bu bir ders oldu: Her şey ne kadar iyi düşünülmüş olursa olsun, eski başkan için yüzde yüz iktidar garantisi diye bir şey yok.”

Tarihçi Timothy Garton Ash, NV'de Rusya'nın protestolardan faydalanabileceği endişesini dile getiriyor:

“Benim tahminim şu: Tokayev rejimi önce yumuşak davranacak ve daha sert önlemlere geçmeden önce tavizler verecek. Sert önlemler protestolar devam ederse devreye girecek. Ne de olsa Kazak makamları, durumun hızla kontrol altına alınmaması halinde Rus müdahalesi tehlikesinin farkında. Birçok etnik Rus'un yaşadığı Kuzey Kazakistan uzun süredir Moskova'nın hedefinde. Moskova'nın Büyük Rusya inşasının bir parçası olarak Kuzey Kazakistan'ı kolaylıkla ilhak edebileceğinden korkuluyor.”

Echo Moskwy, Kazakistan'da Sovyet sonrası otokrasinin tipik başarısızlığını gözlemlemenin mümkün olduğunu söylüyor:

“Ebedi aşk ve sonsuz sabır diye bir şey yoktur. Bir lider halkı tarafından uzun süreler sevilebilir; ancak çevresinde kaçınılmaz olarak binlerce parazit, işe yaramaz, kariyerist, ülkeyi kendi mülkü ve halkı da hizmetçisi olarak görmeye başlayan sahtekarlar sistemi oluşacaktır. ... Sovyet halkı - hepimiz bir şekilde hâlâ öyleyiz - çok sabırlı, inatçı ve alçakgönüllü. Ancak Sovyet halkının da sabrı sınırsız değil. Nazarbayev, Lukaşenka'dan beş, Putin'den ise on yıl önce iktidara geldi. Artık kimin ne kadar vakti kaldığını hesaplayabiliriz.”

Frankfurter Rundschau'ya göre protestoları doğalgaz fiyatları tetiklemiş olsa da yapısal nedenler de var:

“Her şeyden önce, siyasi gücün merkezileşmesi ve ekonomik kazancın kaymağını merkezin yemesi söz konusu. Devasa ülkenin zenginliği başkente akıyor, taşranın ise fazla söz hakkı yok. Otoriter yönetim Sovyetler Birliği'nden miras kaldığı gibi sadık teknokrat seçkinlerin de tercihi. Nüfusun çoğunluğu ancak uzun süredir artan refah düzeyi sayesinde dizginlenebilmişti. ... Kazakistan'ı sıkıntılı zamanlar bekliyor ve iyi günlerin gelip gelmeyeceğini kestirmek zor.”

Wprost, kendi iradeleriyle protestolara katılan Kazakistanlılarla dayanışma gösteriyor:

“Ayaklanma, sonsuz iktidar ve büyük imparatorluk hayalleri kuran post Sovyetçi idarecilerin mutsuz tebaasının kederli gündelik gerçekliğinin patlak vermesidir. Üstelik bu ayaklanmayı sözüm ona komplocu efsanevi NATO savaş çığırtkanları değil, düzgün bir yaşam, özgürlük ve demokrasi isteyen sıradan insanlar kendiliğinden başlattı. Kremlin'de alay edilerek küçümsenen bu fikirler uğruna karşılarına polisi almaya hazırlar. Onlara şans dileyelim, çünkü Putin'in Avrupa'ya karşı sürdürdüğü dövüş gösterisine tesadüfen denk gelmiş olsa da Kazakistanlıların öfke patlamasının başımızın üzerinde yeri var.”