  Avrupa’da emeklilik reformları

İsviçre'de yapılan bir referandumda, seçmenin yüzde 58,2'si tüm emeklilere yılda 13 kez emekli maaşı ödenmesi lehinde oy kullandı. Dolayısıyla, emekli maaşlarında yüzde 8,3 artışa gidilmiş oldu. Yaşlılık aylığının ilk ayağı sayılan ve herkes için bir tür temel emeklilik maaşı olan AHV'nin şu anki tutarı en fazla 2.450 frank. Benzer bir girişim birkaç yıl önce başarısız olmuştu.

Fransa Cumhurbaşkanı Macron, tartışmalı emeklilik reformunu Anayasa Mahkemesi temel maddelerini onayladıktan yalnızca birkaç saat sonra yürürlüğe koydu. Ancak çalışanların lehine olan bazı maddeler, resmi gerekçelerle kanundan çıkarıldı. Tutumunun arkasında duran Macron, pazartesi günü ülkede barışı yeniden tesis etmek için kendisine 100 gün tanıdığını söyledi.

Fransa’da grevler ve protestolar sürüyor. Cumhurbaşkanı Macron, bir televizyon röportajında reformu parlamentoda oylatmadan geçirme kararının gerekçelerini açıklamıştı. Reformun, “ülke için bir gereklilik” olduğunu ve bu uğurda popülaritesini feda etmeyi göze aldığını söylemişti. Avrupa basını, yaşanan bölünmenin sebeplerini ve nereye varabileceğini tartışıyor.

İspanya hükümeti, aylar süren görüşmelerin ardından 'bebek patlaması kuşağını' yumuşak geçişle toptan emekli edecek reform planını tamamladı. Devlet katkısının artırılması ve bunun da primler yükseltilerek dengelenmesi hedefleniyor. Taslağın işverenler ve sendikalarla müzakere edilmesi bekleniyor. Reform, emekli sandığındaki açıkları kapatabilecek mi?

Fransa’da yüz binlerce kişi, grevlerle ve düzenledikleri gösterilerle emeklilik reformu planını bir kez daha protesto etti. Resmi makamlara göre, ülke genelinde 1,3 milyon kişi sokaklara döküldü. Şehiriçi ve şehirlerarası trenler iptal edildi, öğretmenler iş bıraktı ve rafinerilerde üretim durdu. Reforma yönelik bu büyük direnç ne anlama geliyor?

Fransa Hükümeti, kitlesel protestolara rağmen emeklilikte köklü bir reforma gitme ısrarını sürdürüyor. Çalışma Bakanı Olivier Dussopt, pazartesi günü mali açıdan dengeli bir sistem için değişimin şart olduğunu belirtti. Reformun kilit noktası, emeklilik yaşının 62'den 64'e çıkarılması. Avrupa basını, konuya şüpheyle yaklaşmaya devam ediyor.

Fransa hükümeti, uzun tereddütlerin ardından daha önce birkaç kez ilan edilen emeklilik reformunu hayata geçirmek istiyor. Başbakan Elisabeth Borne tarafından sunulan plana göre, emeklilik yaşı 2032 yılına kadar kademeli olarak 62’den 64’e yükseltilecek. Sendikalar, reformu protesto edeceklerini ilan ettiler.

İsviçre, dulların emekli aylıklarına ilişkin mevzuatını Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin aldığı bir karara uygun olarak yeniden düzenlemek zorunda kalacak. "Alp Cumhuriyeti'nde", dul kadınlar yaşam boyu dul aylığı alıyor. Dul erkekler için ise bu durum yalnızca reşit olmayan çocukları olduğu müddetçe geçerli. İsviçreli dul bir erkek buna karşı bir dava açtı. Bundan sonra erkekler daha fazla ödeme mi alacak? Yoksa kadınlar daha mı az?

Fransa hükümeti, parlamentodaki nafile müzakerelerin ardından, tartışmalı emeklilik reformunu kanun hükmünde kararnameyle geçirme kararı aldı. Köşe yazarları, Emmanuel Macron'un meşruiyetini anayasadan alan bu hileyle demokratik ilkeleri ortadan kaldırıp kaldırmadığı tartışıyor.

Tallinn'deki Estonya Parlamentosu'nun, çarşamba günü (bugün) emeklilik reformunu oylaması bekleniyor. Emeklilikte ek gelir için kurulan ve bugüne dek zorunlu olan özel emeklilik sigortası yaptırma sistemi bundan sonra gönüllülük esasına dayanacak. Şimdiye dek çalışanlar gelirlerinin yüzde ikilik kısmını tasarruf fonuna yatırıyor, devlet buna yüzde dört oranında katkı sunuyordu. Reforma göre şu ana kadar biriken para da çekilebilecek. Estonya basınında eleştiriler ağır basıyor.

Perşembe günü Fransa genelinde yüz binlerce insan planlanan emeklilik reformunu protesto etmek için yeniden sokağa çıktı. Beş haftadır süregelen grevin dördüncü büyük gösterisiydi bu. Şehiriçi ve şehirler arası toplu taşıma büyük ölçüde aksadı. Avukatlar, öğretmenler ve posta idaresi çalışanları da işi bıraktı. Avrupa basını Macron'un sokağın direncine daha uzun süre dayanıp dayanamayacağını tartışıyor.

Fransa'da planlanan emeklilik reformuyla ilgili gerginlik, hükümetin tavizlerine rağmen tırmanmaya devam ediyor. Başbakan Edouard Philippe, yoğun protestolardan sonra Fransa'da emeklilik ile ilgili çok eleştirilen planlarının ılımlı bir versiyonunu açıkladı açıklamasına, ama yaklaşık iki haftadır süren grevler aynı şekilde devam ediyor. Köşe yazarları pazarlık eden tarafların demokratik meşruiyetini sorguluyor.

Lahey hükümeti bu hafta, sekiz yıldır süregelen emeklilik reformu müzakerelerinin canlandırılması için bir girişim başlattı. Bunun öncesinde emeklilik sandıkları, birikimlerinin tükenmesi nedeniyle kesintiye gideceklerini açıklamıştı. Yorumcular Hollanda'nın, işveren, sendika ve hükümet temsilcilerinin uzlaşıya vardığı, geleneksel Polder modelinin sonuna yaklaştığını düşünüyor.

İtalya hükümeti perşembe günü iki ana seçim vaadinin hayata geçirilmesini kararlaştırdı: Yurttaş geliri, yani gelecekte milyonlarca insanın faydalanacağı temel gelir güvencesi ve yaklaşık 350 bin İtalyan için emeklilik yaşının düşürülmesi anlamına gelebilecek emeklilik reformu. İtalya basını kuşkulu.

İnsanlar daha uzun süre yaşıyor ve daha az çocuk dünyaya getiriyor. Neredeyse tüm Avrupa ülkelerinde görülen bu gelişme, emeklilik sistemlerine yük bindiriyor. Giderek daha küçük bir genç nüfusun artan oranda yaşlıyı finanse etmesini gerektiren bu sorunla hem hükümetler hem de toplum ilgilenmek zorunda. Çeşitli ülkelerden yorumcular bu zorlukla mücadele için farklı yöntemler öneriyor.

Hırvatistan Çalışma Bakanı Marko Pavić emeklilik yaşının yükseltilmesinin erkene alınarak 2031'de yürürlüğe girmesini önerdi. Daha önce emekililik yaşının 2038 yılında 65'ten 67'ye çıkartılması planlanıyordu. 67 yaşında emekliliğin yürürlüğe girmesi bir AB yönergesine dayanıyor. Kimi gazeteciler girişimin zamanlamasını doğru bulurken, diğerleri yarının emeklileri için endişeleniyor.

Rusya'da planlanan emeklilik reformuna karşı yapılan protestolar dinmek bilmiyor. Hafta sonu pek çok şehirde binlerce insan, yasağa rağmen sokaklardaydı. Polis yüzlerce göstericiyi gözaltına aldı. Tutuklanan Kremlin muhalifi Aleksey Navalnıy yerel seçimlerin yapıldığı cumartesi günü için protesto çağrısı yapmıştı. Rusya'da neler oluyor?

Rusya Devlet Başkanı Putin süren gösteriler karşısında emeklilik reformunu yumuşattı ve televizyonda yaptığı bir konuşmada kadınlarda emeklilik yaşınının sekiz değil beş yıl arttırılıp 60'a çıkarılacağını söyledi. Putin bu reformu 'güç demografik koşulların' dayattığını ifade etti. Putin akıllıca bir geri adım mı atıyor, zaaf mı gösteriyor?