Ermenistan: Rusya'ya sırt dönme vakti geldi mi?
Ermenistan, abluka altındaki Dağlık Karabağ krizi sürerken eylül ayı ortasında ABD ile bir askeri tatbikat düzenleme niyetinde. Ermenistan'ın Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya ve Tacikistan ile birlikte üyesi olduğu Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü KGAÖ ile ortak tatbikat gerçekleştirme planı bu yıl iptal edilmişti. Başbakan Paşinyan, geçtiğimiz günlerde Ermenistan'ın güvenlik meselelerinde Rusya'ya bağımlılığının hata olduğunu söylemişti. Yorumcular da aynı fikirde.
Erivan, Moskova'nın ihanetine uğramış hissediyor
Jutarnji list, Ermenistan'ın Moskova aşkının bittiği kanaatinde:
“Putin'in bir müttefiki daha Rusya'yla bağlarını koparma niyetinde. Erivan, sabık koruyucu azizi Moskova'dan uzaklaşıyor ve Batı'nın himayesine girmek istiyor. ... Bu dönüşüm tesadüf değil. Ermenistan, Azerbaycan'la savaş 2020'de yeniden alevlendiğinde kendisini desteklemediği gerekçesiyle Moskova'nın ihanetine uğramış hissediyor. Azerbaycan, Türkiye'nin askeri ve siyasi desteğini görmüştü, ancak beklenenin aksine Ermenistan, Rusya'dan benzer bir destek almamıştı. Erivan Rusya'yı, Türkiye'yle iyi ilişkilerini gözeterek Azerbaycan'a karşı pasif ve yumuşak bir tutum benimsemekle suçluyor.”
Bu müttefike artık güvenilemez
24tv.ua, askeri uzman David Sharp'ın Rusya'nın Dağlık Karabağ'daki rolüne dair görüşlerini aktarıyor:
“Rusya esasen Ermenistan'ın müttefiki. Geçmişte, bilhassa silah alımları konusunda ortaklıklar kurulmuştu. ... Saldırgan Rusya bugün, Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaş nedeniyle kendi içinde büyük sorunlarla boğuşuyor ve yükümlülüklerini yerine getirecek güç ve kapasiteye sahip değil. Azerbaycan'ın fırsata çevirdiği şey de tam olarak bu. 'Paşinyan [Rusya'ya bel bağlamanın] stratejik bir hata olduğunu söyledi. Ancak başka bir seçenek de yoktu,' diyor askeri gözlemci Sharp. ... Vaziyet ciddi. Gerilim tırmanırsa, Ermenistan'ın pozisyonu Azerbaycan'ınkinden çok daha zayıf. Rus birliklerinin varlığı tamamen sembolik.”
Uluslararası ortaklara yönelik haklı öfke
Neue Zürcher Zeitung'a göre Dağlık Karabağ'daki durum karşısında fazla pasif kaldığı için eleştirilmesi gereken bir tek Rusya değil:
“Azerbaycan dokuz aydır, ağırlıklı olarak Ermenilerin yaşadığı Dağlık Karabağ bölgesine erişimi engelliyor. Avrupa Konseyi üyesi de olan Azerbaycan, bu gaddar tutumuyla uluslararası hukuku açıkça ihlal ediyor. Üstelik, bir etnik grubu açlığa mahkûm etme politikası gütmek her yerde suçtur. Yaşananlar, Sırp birliklerinin Bosna savaşı esnasında Srebrenitsa'da yıllarca sürdürdüğü kuşatmayı anımsatıyor. AB, ABD, BM ve hatta Rusya'yı bu korkunç duruma seyirci kalmakla suçlayamayız belki. Ancak tüm bu olup bitenler, gerçekten eyleme geçmekten ziyade eyleme geçiyormuş gibi yapmaya benziyor.”
Kremlin gergin
Siyaset bilimci Hrant Mikaelian, Echo’da Moskova’nın ne tepki vereceği sorusuna yanıt arıyor:
“Kararlaştırılan bu tatbikatlar, ABD’yle güvenlik ilişkilerini geliştirmeye yönelik birer adım. Güney Kafkasya bölgesindeki siyasi rekabette, Ermenistan yönetimi kararını vermiş ve buna mukabil bir politika izliyor. Kendi topraklarında ABD’yle müşterek tatbikat gerçekleştiren ilk KGAÖ ülkesi Ermenistan değil. Geçen yıl Tacikistan’da da bu tür tatbikatlar yapılmış, Moskova’nın buna tepkisi yumuşak olmuştu. Fakat Ermenistan mevzubahis olunca çok daha eleştirel tepkiler geldiğini şimdiden görmek mümkün. ... Asıl soru, bundan ne sonuç çıkacağı.”
Moskova arka bahçesi üzerindeki kontrolünü yitiriyor
Der Standard, Moskova'nın Erivan'ı yalnız bıraktığı kanaatinde:
“[Azerbaycan] aylardır Ermenistan ile Ermeni nüfusun çoğunluğu oluşturduğu bölge arasındaki tek bağlantı olan Laçin Koridoru'nu abluka altında tutuyor. Bölgedeki insani durum şu anda felaket boyutunda. Yapılan anlaşma uyarınca Rus birliklerinin güzergâhta serbest geçişleri sağlaması gerekiyordu. Ancak, Moskova'nın çıkarları bu sıralar başka yerlerde. Sahip olduğu ticaret yollarıyla Azerbaycan, en başta da Batı'nın yaptırımları nedeniyle Rusya için önem teşkil ediyor. Üstelik, Azerbaycan'ın hamisi konumundaki Türkiye'yi de ürkütmemek gerekiyor. Sonuç olarak Rusya, Ermenistan'ın hayal kırıklığı içinde kendisine sırt çevirdiğini görüyor ve arka bahçesi üzerindeki kontrolünü yitiriyor.”
Barış anlaşması tek çıkış yolu
Radio Kommersant FM, Erivan'ın yeni müttefik arayışını anlayışla karşılıyor:
“Ermenistan, Dağlık Karabağ'ı kaybetmenin eşiğinde ve Rusya da bu süreci etkileyebilecek durumda değil. ... Tatbikatlar, NATO'ya davetler ya da Batı'nın tehditleri -ki bu sıralar pek duyulmuyor- bir işe yaramıyor. Tek çıkış yolu, Azerbaycan ve Türkiye ile yapılacak bir barış anlaşmasından geçiyor. Nikol Paşinyan gerçekle yüzleşmek zorunda kaldı. Ancak, bu fiili askeri yenilginin acı sonuçları, her şey için Rusya'yı suçlayarak hafifletilebilir. Ama bu elbette Ermenistan Başbakanı'nın hoşnutsuz olmak için gerekçesi kalmadığı anlamına gelmiyor. Kritik anlarda yardımına koşmayacaksa, bir müttefike sahip olmanın ne anlamı var?”