Fico'ya suikast girişimi: Slovakya'da sırada ne var?

Dserkalo Tyschnja'ya göre, Fico'ya yönelik suikast girişimi Slovakya'da siyaset sahnesinin yeniden şekillenmesine yol açabilir:

“Başbakan'a yönelik suikast girişimi münferit bir olay olarak görülmemeli. Aksine, ilk kadın cumhurbaşkanının ölüm tehditleri aldığı için ikinci döneme adaylıktan vazgeçtiği ve hükümetin yıllarca itibarsızlaştırdığı gazetecilerin mesleklerini ifa etmekten korktuğu, hastalıklı siyasi ortamın bir başka emaresi olarak görülebilir. Başbakan'a yönelik suikast girişimi, Slovakya'daki siyaset sahnesinin önemli ölçüde yeniden şekillenmesine yol açabilecek ulusal bir krize dönüştü. Ne tür bir yeniden yapılanma olacağı ise cevabı belirsizliğini koruyan bir soru.”

Pravda, Čaputova ve Pellegrini'nin girişimiyle ve parlamentodaki tüm parti liderlerinin katılımıyla salı günü yapılması planlanan buluşmanın gerçekleşmemesine hayıflanıyor:

“Suikast girişiminden sonra tüm kilit aktörlerin akılları başlarına gelmiş gibi görünüyordu. Ancak şimdi, özeleştiri verme iradesinden söz etmek artık mümkün değil. ... Her iki kamp da toplumsal iklimin değişmesi gerektiğini, işlerin böyle devam edemeyeceğini, zira daha büyük bir felaketle karşı karşıya kalma tehlikesini dillendiriyor. Ancak sonrasında hemen suçu karşı tarafa atıyor. Bu da uzlaşma çağrılarının duymazdan gelinmesine neden oluyor.”

Tygodnik Powszechny, komplo teorilerinin önüne geçilmesi için gerçeklerin aydınlatılması gerektiğini yazıyor:

“Slovakya’da cevap bekleyen çok soru var. Her şeyden önce, Başbakan’ın güvenlik görevlilerinin hataları (liste uzun) ve saldırganın gerekçeleri hakkında. Şair ve eski bir güvenlik şirketi çalışanı olan 71 yaşındaki Juraj C., ‘hükümetin politikalarına katılmadığını’ belirtti. Ama öte yandan, birkaç yıl önce Rus yanlısı paramiliter bir örgütle bağlantısı olduğu da ortaya çıktı. Slovakya devletini bekleyen en büyük görev, Juraj C.’nin motivasyonu dahil olmak üzere saldırıya yol açan koşulları açıklığa kavuşturmak. Saldırıdan hemen sonra, Rusya kökenli ağlarca üretilmiş olması muhtemel dezenformasyonlar ve türlü komplo teorileri dolaşıma sokulmaya başlandı.”

Denník Postoj, Čaputova ve Pellegrini'nin girişimini şöyle yorumluyor:

“Bugün atılan adım çok önemliydi: Görevden ayrılan cumhurbaşkanı ve halefi, parlamentodaki siyasi partilerin liderlerini cumhurbaşkanlığı sarayında bir toplantıya çağırdı. … Ancak bu, yalnızca gazetelerdeki fotoğraflarda kalan sembolik bir jestle sınırlı olmamalı. Kimse karşılıklı bir kucaklaşma çağrısında bulunmuyor, ama Slovak toplumundaki kutuplaşma günümüzde o kadar güçlü hale geldi ki, bu kutuplaşmanın nasıl azaltılabileceğine dair gerçek bir tartışma başlatmak siyasetçilerin görevi. Mucize çözümler bulamayacak olsalar da en azından ortak bir paydada buluşmaya ve tüm siyasi yelpazenin üzerinde mutabık kalabileceği bir dizi hedef ve kural belirlemeye çalışabilirler.”

Die Presse, siyasetçileri yumuşamaya çağırıyor:

“Siyasi cepheler ne kadar uzlaşmaz olurlarsa, bu tavırlarının tehlikeli bir şekilde destekçilerine de aktarılması ihtimali o kadar artar. … Hele Avrupa Parlamentosu ve [Avusturya’da] Ulusal Konsey seçim kampanyaları yeni başlamışken, şu biraz vakur uyarıyı da dikkatlerden kaçırmamak gerek: Tartışmalar ne kadar objektif yürütülür, üsluplar ne kadar ılımlı olur, kelimeler ne kadar özenle seçilir, rakiplerin pozisyonuna ne kadar empatiyle yaklaşılırsa, siyasi tartışmaların da olması gerektiği gibi yürümesi ihtimali o kadar artar - seçmenin hakemlik yaptığı, en iyi fikirlerin şiddete başvurulmadan yarıştığı bir müsabaka.”

Népszava, olayın siyasi kampları yeniden bir araya getirebileceğine dair hiçbir emare görmüyor:

“Karşı tarafa parmak sallamalar çoktan başladı bile. ... Şimdiye kadar şapkayı önüne koyup düşünme, 'biz neyi berbat ettik' sorusuna yanıt arama gibi bir çabadan eser yok. İktidar koalisyonunda yer alan kimi siyasetçilere göre, Fico'nun politikalarının 'şeytanlaştırılmasında' liberal basın kadar ilerici partilerin ve siyasetçilerin de suçu var. ... Slovakya'yı muhtemelen zor günler bekliyor, zira ilk emareler kimsenin toplumsal barışı sağlama niyetinde olmadığını gösteriyor.”

Ukrayinska Pravda, suikast girişiminin Slovakya iç siyaseti ve Avrupa Parlamentosu seçimleri üzerindeki olası etkilerini şöyle değerlendiriyor:

“Mevcut hükümetin suikast girişiminden muhalefeti sorumlu tutan iddialarını geri çekmesi pek mümkün görünmüyor. Bunun Fico'nun Smer-SD partisinin Avrupa Parlamentosu seçimlerindeki konumunu güçlendirmesi muhtemel. ... Muhalefetin itibarsızlaştırılması, ülkedeki otoriter değişime direnme kabiliyetini de zayıflatacaktır. Saldırı, Progresivné Slovensko'yu şimdiden Fico hükümetinin kamu televizyonunun içini boşaltıp devlet yönetiminin bir başka sözcüsüne dönüştürmesine karşı yürüttüğü kampanyayı askıya almaya zorladı bile.”

Tvnet, yaralanan Fico’nun hayatını kaybetmesi durumunda dahi hızlı siyasi çalkantılar yaşanmasını beklemiyor:

“Fico ölse bile Smer’in hükümetteki güçlü konumunu koruyacak olması ve erken seçim için yasal zemin bulunmaması, yaşananların Slovakya hükümetinde köklü değişikliklere yol açması ihtimalini düşürüyor. Nisan ayında oyların yüzde 53’ünü alarak cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan [Smer’in desteklediği] Peter Pellegrini 15 Haziran'da görevine başlayacak, dolayısıyla partinin ayakları yere hayli sağlam basıyor. Liberal muhalefetin ise halk tedirginlik içindeyken şiddet olaylarının büyümesini önlemek için atacağı her adımı iki kez düşünmesi gerekecek.”

Aktuality.sk’nin değerlendirmesi şöyle:

“Demokratik dünyada böyle bir şey kabul edilemez. Şiddet ve ahlaksızlık, gün geçtikçe yaşantımızın daha da derinlerine nüfuz ediyor. Slovakya kurulduğundan beri görmediğimiz bir dönemden geçiyoruz. Toplumdaki kutuplaşma ve artan radikalleşme muazzam bir boyut aldı. İnsan olan bu saldırıyı kınamalı. İnsan yaşamına, insan haklarına, özgürlüklere, adalete ve demokrasiye kıymet veren herkesi şok eden, korkunç bir eylem bu. ... Ancak yeni bir nefret dalgasını da tetiklememeli. Bunun kimseye faydası dokunmaz.”

Rzeczpospolita, Slovakya’daki siyasi çatlaklara ışık tutuyor:

“Fico, sistemin kendisi. Fico, Slovakya’nın kralı. Şimdi de biri çıkıp kralı vurdu. Yoksa sistemi mi demeliyiz? Bunu bilmiyoruz. ... Slovak toplumu travma geçirmiş, kutuplaşmış durumda. Geniş bir kesim popülistlere ve radikallere yenik düştü ve bu da en başta, Slovakya’yı Karpatlar’ın ekonomi kaplanına dönüştürme hayallerinin yıkılmasıyla açıklanabilir. Fico da popülist, radikal ve milliyetçi rolünü oynamayı pek seviyordu. Kaplan düşleri gördüğü eski günlerde ise ilerici bir Avrupalı ve sosyal demokrat rolüne bürünmeyi tercih etmişti.”

Moscow Times, Slovakya'yı zor günlerin beklediğini düşünüyor:

“Slovak tarihinde daha önce böyle bir olay yaşanmamıştı. Ülkenin anayasasında başbakan iş göremez hale geldiğinde iktidarın geçici olarak devredilmesini sağlayacak bir mekanizma yok ve eğer Robert Fico ölürse, hükümetin baştan kurulması gerekecek. ... Başbakan'ın sağlık durumu nasıl olursa olsun, popülist, Rusya yanlısı iktidar ile Batı ve Ukrayna yanlısı muhalefet arasındaki kavganın ciddi biçimde sertleşeceği açık. Başbakan'a yönelik bu suikast girişiminin, müttefikleri ve partidaşlarınca demokratik özgürlüklere karşı kararlı bir saldırı başlatmak için kullanılması da olası.”

Dnevnik, saldırganın siyasi profilinin tipik bir Fico karşıtına benzemediğini yazıyor:

“Medya ve Avrupa yanlısı çevrelerden siyasi muhalifler, Fico’nun partidaşları ve radikal sağcı koalisyon ortakları tarafından kışkırtılıyor ve tehdit ediliyordu. Fakat Başbakan’a yönelik saldırının aksi yönden geldiği anlaşılıyor. ... Fico çarşamba günü ilk belirlemelere göre radikal sağcı ve milliyetçi görüşlere sahip 71 yaşında bir emekli güvenlik görevlisi tarafından yakın mesafeden vuruldu.”

Új Szó’ya göre daha huzurlu bir toplum için herkes katkı sunmalı:

“Ailelerde siyasi görüşlerle ilgili gerginlikler tartışılmalı, okullarda çocuklarla oturulup duygularını nasıl yönetebilecekleri hakkında konuşulmalı. ... Sosyal medya yorumlarından taşan nefret dalgasına bir sınır konmalı. ... Tartışmaları hayatlarının dışında tutmak için pek çok insanın gönüllü olarak kendini içine hapsettiği fanusları parçalamamız gerek. ... Ve iftiralarla dolu, sorumluktan uzak, nefretle beslenen negatif siyasi kampanyalara ve karakter linçlerine engel olmalıyız. Çünkü tüm bu unsurlar gerçek bir cinayet girişimine yol açtı.”