Moldova ve Transdinyester'de enerji krizi
Rus doğalgazının Ukrayna üzerinden taşınmasını düzenleyen transit sözleşmesi 1 Ocak'ta sona eriyor. Rus devlet şirketi Gazprom, bugüne kadar bu güzergâhı kullanarak Rusya yanlısı Transdinyester'e ücretsiz enerji sağlıyordu - dolaylı olarak da Moldova Cumhuriyeti'ne. Zira doğalgaz, Tiraspol'deki büyük bir elektrik santralinin işletilmesinde kullanılıyor ve üretilen elektrik Moldova'ya satılıyor. Şu anda ülkenin her iki bölgesinde de olağanüstü hal ilan edilmiş durumda.
Rusya'nın son kozu
Deutsche Welle Rumence Servisi, Moskova’nın siyasi dolaplar çevirdiği kanısında:
“Rusya, 31 Aralık 2024 sonrasında [Türkiye’den geçen] Trans-Balkan boru hattı üzerinden Transdinyester’i besleyecek bir kapasite ayırmadı. Bunun mümkün olabileceği son gün 16 Aralık’tı. Rus doğalgazının Transdinyester’e naklinin kesilmesi, bölge için ekonomik çöküş ve Tiraspol’de insani bir kriz yaşanmasının yanı sıra Kişinev’e elektrik arzında yüzde 40 azalma anlamına gelecek. Rusya, Moldova’yı Avrupa yanlısı rotadan çıkarabilmek için son kozunu oynuyor. Bu yolla, Avrupa yanlısı hükümeti ülkenin gidişatını belirleyecek genel seçimin yapılacağı 2025’ten hemen önce ateşe atmaya çalışıyor.”
Kriz zamanlarında bu tartışmalar yanlış
Jurnalul National, Bükreş'te hükümeti kurmaya çalışan partilerin enerji bakanlığının lağvedilmesini tartışıyor olmasını eleştiriyor:
“Bu durumdan ancak Romanya ve Ukrayna'dan büyük miktarda ek elektrik ithalatı yapılarak ya da alternatif yollardan doğalgaz tedarik edilerek kurtulunabilir - ancak o da çok daha yüksek bir maliyetle. Öte yandan, Bükreş'te bölgesel enerji piyasasında büyük gerilimlerin yaşandığı bir dönemde enerji bakanlığının lağvedilmesi tartışılıyor ve bu, enerji fiyatlarının gelecekte artık sınırlandırılmayacak olması nedeniyle gerilimleri daha da artırabilir. ... Sovyetler Birliği döneminin karmaşık mirası olan ve Ukrayna üzerinden geçen ulaşım yolları kademeli şekilde ortadan kaldırılıyor - ve şu anda Rusya’nın ustası olduğu hibrit savaşta acımasızca sömürülüyor.”
Moskova'dan kopmanın bedeli var
Agora.md, bunun Moldova’nın geçireceği son zorlu kış olmasını umuyor:
“Bu kış Dinyester’in iki yakasındaki yurttaşların, enerji tüketiminden eldeki kaynakların verimli kullanımına kadar yine büyük tasarruflar yapması gerekecek. ... Tüm bu zorluklara rağmen, alınacak tedbirlerin Moldova’nın enerji açısından emniyette ve Rus nüfuzundan azade kalacak yeni bir döneme girmeden önceki son büyük fedakârlık olacağı umudu hâkim. Rus doğalgazının artık Ukrayna üzerinden geçmeyecek olması, kimi ülkelerin stratejik bakımdan Rusya’dan kopmasını gerektirecek. Bu da elbette iyi bir haber.”