Yeni Bulgar-Makedon dostluğu mu?
Bulgaristan ile Makedonya 1 Ağustos'ta imzaladıkları iyi komşuluk anlaşmasıyla iki ülkenin komşuluk ilişkisinde yeni, dostane bir sayfa açmak istiyorlar. Somut olarak ise yeni bir tren hattının inşası ve ortak tarihlerinin aydınlatılması planlanıyor. Medya organları anlaşmanın sunduğu fırsat ve riskleri değerlendiriyor.
Yunanistan yalnız kaldı
Kathimerini'ye göre Yunanistan ile Bulgaristan arasındaki ilişki, Sofya'nın Üsküp ile kurduğu yeni dostluk nedeniyle zor bir döneme girecek:
“Son yıllarda Bulgaristan ve Yunanistan, [eski başbakan] Gruevski'nin ifade ettiği biçimiyle Üsküp'ten yükselen 'agresif milliyetçilik'e karşı birlikte harekete geçerken, Atina ile Sofya arasında resmi bir 'Makedonya karşıtı eksen' oluşturulmadı. ... Şimdiyse, yani tartışmalı anlaşmanın imzalanmasıyla Yunan-Bulgar cephesi 'dağılıyor'. ... Yunanistan [yayılmacı milliyetçilik anlamındaki] 'irredantizm politikası' ve Eski Yugoslavya Makedon Cumhuriyeti'nin (FYROM) liderleri tarafından ihlal edilen 'iyi komşuluk' kuralları konusundaki şikayetleriyle yalnız kalıyor.”
Balkan ülkelerine iyi bir örnek
Der Standart, Bulgaristan ile Makedonya arasındaki yakınlaşmanın, diğer Balkan ülkeleri üzerinde de olumlu etki yaratacağını umuyor:
“Balkanlarda birçok komşu ülke birbiriyle kavgalı. Makedonya isim hakları konusunda Yunanistan'la, Kosova ortak sınırları nedeniyle Karadağ'la kavgaya tutuşmuş halde ve Avrupa'nın gündemine oturmayan ancak Balkanlardaki gelişmenin önünü tıkayan çok sayıda başka sorunlu alan var. İyi komşuluk anlaşmasıyla Makedonya ile Bulgaristan iyi bir örnekle öncülük yapıyor. ... Umarız ki, bu tavırları diğer Balkan ülkelerini de teşvik eder. ... Bu örnekte de görüldüğü üzere, ortada siyasi iradenin olması halinde bu kararların uygulanması hiç de zor değil. Bu gelişmeler somut olarak, Makedonya'nın NATO üyeliği konusunda daha yapıcı bir tutum sergilemesi için Yunanistan üzerinde baskı oluşturabilir.”
İki ayrı halk değil, tek bir halk
Bulgaristan ve Makedonya, iyi komşuluk anlaşması çerçevesinde ortak tarihlerinin tartışmalı konularını bir uzmanlar komisyonuyla aşma yükümlülüğünü kabul etti. Duma'ya göre her şey açık:
“Bulgarların bin yıldan uzun süredir yaşadığı topraklar üzerinde, 1945'ten önce Bulgarcanın farklı bir lehçesinden farklı bir dil kullanan, bağımsız bir 'Makedon halkı' olduğuna inanacak tek bir Bulgar dahi bulamazsınız. Makedonyalıların, aslında Bulgar kökenleri olduğunu açıklamaya kalktığınızda ne kadar sinirlendikleri biliniyor: Peki ya tarihçilerden oluşan bu komisyon şimdi 1945 yılı öncesinde Makedonların Bulgar, Bulgarlarınsa Makedon olduğu sonucuna varırsa ne olacak? Herkesin ortak bir Bulgar çatısı altında yaşadığı ve 1945'te yabancı kuvvetler iki halkı birbirinden ayırmaya karar verene kadar ortak bir tarihi paylaştığı ortaya çıktığında ne denecek?”
Zaev'in Bulgarlara daha borcu var
Haber portalı Kurir'e göre, Üsküp'teki yeni hükümetin Bulgaristan'la ilişkileri düzeltmek için bu kadar acele etmesi kuşku uyandırıcı:
“Zoran Zaev'in koltuğa oturduktan sadece 15 gün sonra Bulgaristan'ı ziyaret etmesi, [Başbakan] Borisov'u kucaklaması ve öncesinde Bulgar gizli servisleriyle görüşülmeden, komşuluk anlaşmasının imzalanacağı sözü vermesi mümkün mü? ... Bütün bunların bize gösterdiği, Bulgar gizli servislerinin yıllardır Zaev'le birlikte çalıştığı ve onun Makedonya'da iktidara gelmesine yardım ettiği. Biri uzaklardaki, diğeri komşu ülkelerden birindeki iki gizli servisin önceki hükümetin devrilmesine katılmış oldukları söylentisi şimdi başka bir anlam kazanıyor. Dolayısıyla Zaev önce komşularına minnettarlık gösteriyor.”
Sosyaldemokratların kuşkulu dönüşü
Nova Makedonija'ya göre özellikle Makedon sosyaldemokratların Bulgaristan'la iyi ilişki içinde olmak istemeleri çarpık bir tutum:
“Bulgaristan'daki siyasetçiler ve Bulgar halkı, bugüne kadar Makedonya'daki kamuoyunu onların aleyhinde kimin beslediğini, onlara kara çaldığını ve siyasi rakiplerine bir tokat atmak amacıyla Bulgarlığı kötü ve aşağı olarak hor gördüğünü biliyor mu? ... Şimdilerde bir dostluk anlaşması imzalamak üzere oldukları kişiler olduğunu bilmedikleri neredeyse kesin; Belgrad'ın ve Büyük Sırbistan çıkarlarının dümen suyundan ayrılmayan, Bulgar karşıtı propaganda ve Bulgarlara yönelik nefret söylemi üreten ve kendilerine karşı duran herkese Bulgar ve domuz sözleriyle hakaret eden kişiler bunlar. Evet, yirmi yıldır Bulgar karşıtı bir propagandanın akımına kapılanlar tam da bu sosyaldemokratlar.”
Şaşırtıcı yakınlaşma
24 Chasa, dövüş horozlarının nihayet aklıselime gelmeleri karşısında sevinçli:
“Balkanlardaki komşu ülkeler arasındaki karşılıklı güvensizlik son derece doğal bir his. Bu bölgede yaşarken içinde bulunduğumuz paranoid şizofreniyle hiçbir şey baş edemez ve belli ki bu his daha uzun süre peşimizi bırakmayacak. Bu yüzdendir ki, neredeyse 20 yıllık anlamsız kavgaların ardından Bulgaristan ve Makedonya'nın nihayet birer adım atmış olmasına insanın inanası gelmiyor.”
Avrupa yoluna geri
Makedonya, yeni başbakanları Zoran Zaev yönetiminde yeniden Avrupa yolunda, diyor Adelina Marini, blog euinside'da:
“Makedonya, Balkanlarda bir karadelik gibi kendi içine çökmeye başlamıştı. [Sağ milliyetçi parti] VMRO-DPMNE'nin baskıcı yönetimi altında geçen uzun yılların ve bunun ardından iki yıl süren ve Üsküp'teki parlamentoya nisan sonunda yapılan kanlı hücumla doruk noktasına ulaşan ağır siyasi kriz bunun nedenlerinden bazıları. O günlerden bu yana çok şey değişti. Ülkede artık, başta kuşkuyla yaklaşılsa da, son on iki yıla bakıldığında daha şimdiden devasa adımlar atmayı başarmış yeni bir hükümet var. Zoran Zaev hükümetinin en önemli görevi, Makedonya'yı yeniden Avrupa yoluna sokmak için Yunanistan ve Bulgaristan'ın güvenini geri kazanmak.”