Macaristan: Muhalefetin adayı, Péter Márki-Zay
Partisiz Péter Márki-Zay 2022 parlamento seçimlerinde muhalefetin ortak adayı olarak Viktor Orbán'la yarışacak. Márki-Zay sol liberal çizgiden muhafazakarlara uzanan bir yelpazede toplam altı siyasi partinin yaptığı bir ön seçimin ardından belirlendi. 2018'de de aynı şekilde Hódmezővásárhely şehrine belediye başkanı seçilmişti. Márki-Zay bu başarısını ulusal boyutta da devam ettirebilir mi?
Akıllı bir seçim
The Guardian'a göre Péter Márki-Zay, başbakandan oy çalabilecek durumda:
“Muhalefet ittifakının liderinin taşradan gelen muhafazakar, Hıristiyan bir erkek olması herkesin hoşuna gitmeyecektir kuşkusuz. Ama ittifak liderliği yarışını kaybeden, merkez solun kadın adayı Klára Dobrev'in, Márki-Zay'a desteğini açıkladığı pazar günkü konuşmasında da işaret ettiği üzere, Macaristan'da demokratik uygulamaların yeniden tesis edilmesi için bir çözüm bulunması şu anda en büyük öncelik. Márki-Zay kırsal ağırlıklı bölgelerde üstünlüğünü kanıtladı. Böylece destekçilerinin önemli bir kesimi kırsaldaki muhafazakar seçmen olan Viktor Orbán karşısında ciddi bir tehdit oluşturuyor.”
Birlikten kuvvet doğar
Kleine Zeitung, Macaristan, Polonya ve Çekya arasındaki ortak noktaları tarif ediyor:
“Macaristan'da on iki yıldır yenilmeyen Viktor Orbán'ın karşısına çıkan Péter Márki-Zay, ilkbahardaki seçimlerde Orbán'ın liderliğindeki Fidesz Partisi'ni alaşağı edebileceğine inanılan bir rakip. Cumhurbaşkanı Zeman'ın hala yoğun bakımda yattığı Çekya'da, onun yokluğunda birçok kişinin beklemediği bir değişim yaşandı. ... Brüksel ile yolları ayırmayı bile göze alan, Jaroslaw Kaczyński liderliğindeki PiS Partisi'nin iktidarda olduğu Polonya'da da değişim rüzgarları esmeye başladı. ... Her üç ülkedeki dağınık muhalif grupların bir ortak noktası var: İktidardaki partiler karşısında başarılı olmak için birlik olmaları gerektiğinin farkına vardılar.”
Asıl iş seçim zaferinden sonra başlayacak
Slovakya örneğinde olduğu gibi, salt seçim zaferi, bir değişim için yeterli olmayacaktır, diyor Új Szó:
“Yolsuzlukla mücadele sadece hukuka uygun bir biçimde, hukuk devleti çerçevesinde yürütülmeli. Bunun için de sabır ve zaman gerekiyor. ... Slovakya'daki eski siyasi seçkinlerin tutumu, [Macaristan'da da olduğu üzere] sert bir direnişe hazır olunması gerektiğini gösteriyor. Macaristan'da iktidar değişecek olursa daha gergin bir ortam beklenebilir, çünkü ülke [iktidarın] başkalarını kendine bağımlı kılması, iktidarın belli odakların elinde toplanması ve liberal demokrasinin yıkılması konusunda epey ilerleme kaydetmiş durumda.”
Orbán'ın en büyük kabusu
Frankfurter Rundschau, Macaristan muhalefetinin başarılı manevrasından memnun:
“Orbán nihayet on iki yılın ardından ilk kez iktidarı kaybetmekten korkmak zorunda. Potansiyel rakibi ... otokrat Orbán'a alternatif arayan ama oyunu solculara ya da Yeşillere vermek istemeyen Macaristan'daki muhafazakar seçmeni kazanmak için en doğru bileşim gibi görünüyor. Orbán'ın Macaristan'ında demokratik yollardan bir iktidar değişikliği imkansız görünüyordu. Birkaç ay sonra bu artık değişebilir ve Péter Márki-Zay, Viktor Orbán'ın en büyük kabusu haline gelebilir.”
Kasabalı siyasetçi, ama Fidesz'i yendi
Wprost da Fidesz'in kalesi olan Hódmezővásárhely belediye başkanını gelecek vadeden bir aday olarak görüyor:
“Kasaba muhafazakarlığı güzel bir tanım değil, ama aslında tam da böyle biri Macaristan muhalefetinin ortak lideri oldu ve Viktor Orbán'ı iktidardan indirecek ciddi bir gücü var. ... Bu seçim 10 milyondan az nüfusu olan bir ülkede 660 bin muhalefet taraftarını harekete geçirdi. En önemlisi de, kazananın kendi dünyalarında tıkılıp kalan muhalefetin sevdiği biri değil, Fidesz'i kendi kalesinde yenen bir bir siyasetçi olması.”
Düzen karşıtı dalga devam ediyor
Válasz Online'a göre, arkasında siyasi bir parti olmayan bir adayın başarısı Orta ve Doğu Avrupa'da bir ilk değil:
“2010'ların başından bu yana birçok açıdan Péter Márki-Zay'a benzeyen bir dizi siyasi aktör çıktı ortaya. Bu [yeni] güçler hem sol hem sağ yerleşik düzeni eleştirdi, yolsuzluk karşıtı tutarlı bir gündemleri vardı ve genelde AB'ye olumlu yaklaşıyorlardı. ... Çevirdiği karanlık işler yüzünden devrilen Andrej Babiš ya da çıkar kesişmeleri yüzünden istifa etmek zorunda kalan Igor Matovič'e baktığımızda şu soru geliyor akıllara: Devirmek istedikleri siyasetçiler gibi siyaset yaparak iktidarda kalmak isteyen bu siyasetçiler ne kadar 'temiz' kalabilir? ”
Demokrasi için son fırsat
Dagens Nyheter Budapeşte'de yeni bir Avrupa siyaseti geliştirilmesini umut ediyor:
“Márki-Zay, Rusya'ya ve Çin'e yakınlaşan Orbán'ın aksine, yüzü Batı dünyasına dönük, AB dostu bir siyaset yürüteceğini söyledi. ... Onun sözleri kadar, birleşik muhalefet de Avrupa'nın kalbindeki bu ülke için bir umut kaynağı. ... Yeni fikirler ve eski toplumsal sorunlara yeni cevaplar her devleti canlandırır. Ama Orbán'ın manipülasyonları düşünüldüğünde Macaristan'da bu oyun henüz bitmiş görünmüyor. Brüksel'e diklenmek, Polonya'da olduğu gibi halkın AB'ye son derece olumlu bakmasına rağmen, ülkenin AB'den ayrılmasına neden olabilir. Nisan'da yapılacak seçimler demokrasi için son bir fırsat olabilir.”
Partisi olmayan başbakan olamaz
Hükümete yakın Magyar Namzet'e göre, Márki-Zay'un muhalefetin ortak adayı seçilmesi çok da önemli değil:
“Hiçbir şey ifade etmiyor bu. Başbakan doğrudan seçilmiyor çünkü, seçimde en çok milletvekilini parlamentoya sokan parti seçecek başbakanı. ... Bugün Márki-Zay'a oy verenler bunu biliyor mu acaba? Gerçek seçimde arkasında ne bir parti ne de bir parlamento grubu olacak birine verdiler oylarını”