Ateşkes önerisine Moskova'nın yanıtı ne olur?
Suudi Arabistan’ın Cidde şehrinde gerçekleştirilen müzakerelerde, Washington ve Kiev’den gelen temsilciler Ukrayna savaşında 30 günlük acil ateşkes öngören müşterek bir teklif üzerinde anlaşmaya vardı. Bu doğrultuda ABD, Ukrayna’ya yönelik geçici olarak askıya aldığı askeri yardımları yeniden başlatacak. Yorumcular, asıl Rusya’nın bu öneriye ne yanıt vereceği sorusuyla meşgul.
Yanıt bekleyen kritik sorular var
Lidové noviny, Ukrayna’ya nasıl bir güvenlik garantisi sunulacağının belirsizliğini koruduğuna dikkat çekiyor:
“Rusya’nın büyük toprak tavizleri verilmeden ateşkesi kabul etmemesi ya da ateşkesin fazla sürmemesi muhtemel. Öte yandan, Ukrayna’nın Rus iktidar sahiplerinin kendilerine yine saldırmayacağına dair garantiye ihtiyaç duyması gibi bir sorun var. Ancak Amerikalılar böyle garantiler vermeyi reddediyor. Geriye de Avrupa’nın bir tür garanti sunması ya da Ukrayna’nın Rusya kadar güçlü olması için silahlandırılması ihtimali kalıyor. ... Fakat asıl mesele, Amerikalıların böyle bir hamleye yatırım yapmak isteyip istemedikleri.”
Putin'in bir karar vermesi gerek
Siyaset bilimci Volodimir Fessenko, Kremlin’in içine düştüğü müşkül durumu Facebook’ta şöyle açıklıyor:
“Putin zor bir ikilemle karşı karşıya: Ukrayna mı yoksa Trump mı? Düne kadar muhtemelen ikisini de istiyordu - Trump sayesinde Ukrayna’yı teslim olmaya ikna etmek, zamanla Ukrayna üzerindeki kontrolünü yeniden kazanmak ve bir yandan da Trump’la türlü taktiksel ve muhtemelen stratejik konularda anlaşmaya varmak. Ama artık bir karar vermek zorunda. ... Hâlâ jeopolitik konumunu güçlendirmek ve Çin’e yönelik bağımlılığını azaltmak için Trump ile taktiksel ve stratejik bir ittifak kurma arayışındaysa, ateşkesi kabul etmesi ve Ukrayna’yı teslim olmaya zorlama niyetinden vazgeçmesi gerekiyor.”
Ukrayna heyeti için bir diplomasi başarısı
Siyaset bilimci Alyona Getmanchuk, Facebook’ta vaziyeti şöyle özetliyor:
“Bence Ukrayna, Suudi Arabistan’da birbiriyle ilişkili iki temel misyon üstlenmişti: Birincisi, barışın önündeki engelin Ukrayna değil, Rusya olduğu konusunda masadakileri elden geldiğince ikna etmek. ... İkincisi, diplomasi topunu Rusya’nın sahasına atmak. Bunu da kendi önerilerini sunarak, proaktif bir vizyon geliştirerek ve ateşkese hazır olduklarını göstermek suretiyle yapmak. Cidde’den gelen ilk bilgi ve açıklamalar ile askeri yardımların ve istihbarat paylaşımının yeniden başlayacağına ilişkin raporlar, Ukrayna heyetinin her iki misyonu da başarıyla yerine getirdiğinin kanıtı.”
Bu haliyle kabul edilemez
Resmi haber ajansı Ria Novosti'nin açıklaması, Moskova'da durumun nasıl değerlendirildiğine dair ipuçları veriyor:
“Diplomatik topu nasıl geri göndereceğimiz, Rusya’nın bu özel diplomasi disiplinindeki yetkinliğini belirleyecek. Akıllı davranmalı ve topu Ukrayna’nın sahasına göndermeliyiz ki Zelenskiy, Trump’ın Nobel Ödülü yolunda yeniden bir engel haline gelsin. Rusya’nın Cidde’den gelen teklifi mevcut haliyle kabul etmesi söz konusu olamaz. Batı ve Ukrayna, çatışmaların durdurulması çağrısını hep birlikte yineliyor, ancak bunu zaten Şubat 2022’den beri yapıyorlar. Öte yandan, kimsenin Rusya’nın öne sürdüğü kimi koşulları göz ardı etme lüksü yok: Özel askeri operasyonun [Kremlin'in Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaş için belirlediği isim] başlama nedenlerinin ortadan kaldırılması.”
Sonu bilinmeyen bir poker
La Repubblica, küresel düzeni yeniden şekillendirmeye yönelik iki zıt planın söz konusu olduğu analizinde bulunuyor:
“Putin’in eli fazla sıkı, Trump’ınsa kartları tamamen açık; dolayısıyla iki lider arasında öngörülemeyen sonuçlar doğurabilecek dengesiz bir poker oyunu bu. Çünkü ikisinin de hedefleri birbirinden çok farklı. Putin, kendi ulusal sınırları boyunca nüfuz alanını genişletmek için Rusya’nın Ukrayna üzerindeki egemenliğini pekiştirme niyetinde. ... Trump ise Putin’i Pekin’den koparmak ve Ukrayna anlaşmasıyla yeni bir uluslararası düzeni tetiklemek istiyor. ... Putin ve Trump, uluslararası güvenlik düzenini yeniden şekillendirmeye yönelik ve halihazırda birbiriyle uyumlu görünmeyen iki büyük planın vücut bulmuş hali.”
Aşağılamaları Trump için oyunun bir parçası
BBC, bugün sergilenen uzlaşı görüntüsünden yalnızca birkaç gün önce Trump ile Zelenskiy arasında yaşananları hatırlatarak şu tespitte bulunuyor:
“ABD’li ve Ukraynalı diplomatların ilişkileri düzelterek ileriye dönük bir yol bulmayı başarmaları, Trump’ın kopardığı tüm patırtıya ve küçük düşürme eğilimine rağmen müzakere etmeye halen açık olduğunun bir diğer örneği. Ona göre gösteriş ve gözdağı, müzakere sürecinin önemli bir parçası.”