Ukrayna savaşı: Moskova ateşkes önerisini kabul edecek mi?
Washington ve Kiev'in müşterek sunduğu ateşkes önerisinin ardından gözler Rusya’nın vereceği yanıta çevrildi. Üst düzey ABD'li bir heyetin bu hafta Moskova'da konuyu müzakere edeceği bildirildi. Bu arada Putin, çarşamba günü Rus birliklerinin Ukrayna tarafından işgal edilen toprakları geri aldığı Kursk cephesine bir ziyaret gerçekleştirdi. Avrupa basını gelişmeleri irdeliyor.
Top Trump'ta
Kurier, Kremlin'in şefinin aklını başına ancak ABD Başkanı getirebilir, diyor:
“ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun ifadesiyle, top gerçekten Rusların sahasında mı? ... Askeri açıdan bakıldığında, Vladimir Putin'in şu an ateşkesi kabul etmek için bir nedeni yok. Yani top aslında Donald Trump'ın sahasında. Putin'i baskı altına alarak, onun açısından dezavantajlı bir ateşkesi kabul etmeye zorlayabilecek tek kişi Trump. Örneğin, Ukrayna'nın ABD silahlarıyla desteklenmesini öngören Kellogg Planı ya da Moskova'nın petrol ve doğalgaz ihracatını hedef alan kapsamlı ekonomik yaptırımlar gündeme gelebilir. Putin her zaman izin verildiği ölçüde hareket eder – ve Trump şu anda ona bu alanı tanıyor.”
Doğuracağı sonuçlar vurgulanmalı
The Daily Telegraph, ABD ve Avrupa'nın Putin üzerindeki baskıyı artırması gerektiği kanısında:
“Bu baskının bir bölümü, ek askeri yardımlar, lojistik desteğin artırılması ve Ukrayna silahlı kuvvetlerine sunulan imkânların genişletilmesi yoluyla hayata geçirilebilir. Ancak Batılı liderlerin elindeki belki de en hassas baskı aracı ticarette yatıyor: Putin'in ülkesini ekonomik çıkmazdan kurtarmasına yardımcı olan ülkelere karşı yaptırımların tam anlamıyla devreye sokulması. … ABD'li müzakereciler Moskova'ya giderken, bir anlaşmaya varılmamasının doğuracağı sonuçlar net bir şekilde ortaya konmalı.”
Kursk belirleyici olabilir
Gazeteci Dmitri Kolesev, Echo tarafından alıntılanan bir Telegram gönderisinde, cephedeki gelişmeler nedeniyle anlaşma şansının yükseldiğini söylüyor:
“Son günlerde Rus birlikleri Kursk bölgesinde ilerleyerek Ukrayna’nın işgali altındaki Suca’ya girmeyi başardı (ve görünüşe göre artık tamamen kontrol altına aldılar). Bu durum, ateşkes ihtimalini artırıyor, zira Putin en azından Kursk bölgesi için pazarlık yapmak zorunda kalmayacak, ki aksi onun açısından küçük düşürücü olurdu. Putin’in tepkisi belirsizliğini koruyor ve Trump’la yeni bir diyaloğu bekliyor olabilir. Ateşkes teklifini reddedeceğini ya da sabote etmeye çalışacağını düşündüren pek çok emare bulunsa da Kremlin’in anlaşmayı kabul etmesi hâlâ mümkün. Ne de olsa Trump ile el sıkışmak, Putin’in uzun süredir umduğu büyük bir zafer olabilir.”
Rusya'nın barışa ihtiyacı var
Gazeta Wyborcza'ya göre Rusya da bir anlaşmaya ihtiyaç duyuyor:
“Karamsar bir hava hâkim, zira Rusya'nın barışa ihtiyacı var. Savaş koşulları altında ülke ekonomisi bir tür otoimmün hastalıktan mustarip. 'Cephe için' ayrılan kaynaklarla işgücü ve finansman gibi sivil sektörler için ayrılanlar arasındaki kıyasıya rekabette ikincisi kaybediyor ve bu da yurttaşların yaşam standartları üzerinde giderek daha ciddi bir etki yaratıyor.”
Putin'in sözlerine inanmayın
El Mundo saf olunmaması uyarısı yapıyor:
“Ukrayna'nın manevra alanı çok dardı ve tercihini en iyi seçenekten yana kullandı: Trump'ın gücünden kendi lehine yararlanmak. Trump'ın planını koşulsuz kabul edip ABD hükümetini Moskova'yı ikna etmeye zorlamak. Trump ise gücü her şeye yeten dünya lideri imajını tehlikeye atıyor. Ancak kesinlikle kimseye güvenilmemeli. ... Rusya ateşkesi zaman kazanmak ve işgal ettiği toprakları güvence altına almak için kullanabilir. Dahası, bu anlaşmayı ordusunu güçlendirmek ve işgalden sonra kaybettiği uluslararası pozisyonunu geri kazanmak için tuzak olarak değerlendirebilir. ... Putin, 2022'de Ukrayna'yı tekrar işgal ederek Minsk Anlaşması'nı bozduğu gibi tüm anlaşmaları yine ihlal edebilir.”
Cevaplanması gereken önemli sorular hâlâ yerli yerinde
Ilta-Sanomat, Rusya ve Ukrayna'nın pozisyonlarının birbirlerinden hayli uzakta olduğunu yazıyor:
“Gerçek barış görüşmelerinde Rusya'nın Ukrayna'dan isteyecekleri en önemli soru işareti. Talepleri kesinlikle ağır olacak ve toprakların devri ile başlayacak. ... Putin hâlâ Ukrayna'yı kendi çıkarlarına tabi kılmak ve işgal ettiği bölgeleri elinde tutmak için çabalıyor. Volodimir Zelenskiy ise müzakerelerde temel talebi olacağını söylediği kırmızı çizgiyi çarşamba günü çizdi: Ukrayna, işgal edilmiş toprakları Rusya'nın parçası olarak kesinlikle tanımayacak. Yani çatışma taraflarının pozisyonları birbirlerinden bayağı uzak.”
Yanıt bekleyen kritik sorular var
Lidové noviny, Ukrayna’ya nasıl bir güvenlik garantisi sunulacağının belirsizliğini koruduğuna dikkat çekiyor:
“Rusya’nın büyük toprak tavizleri verilmeden ateşkesi kabul etmemesi ya da ateşkesin fazla sürmemesi muhtemel. Öte yandan, Ukrayna’nın Rus iktidar sahiplerinin kendilerine yine saldırmayacağına dair garantiye ihtiyaç duyması gibi bir sorun var. Ancak Amerikalılar böyle garantiler vermeyi reddediyor. Geriye de Avrupa’nın bir tür garanti sunması ya da Ukrayna’nın Rusya kadar güçlü olması için silahlandırılması ihtimali kalıyor. ... Fakat asıl mesele, Amerikalıların böyle bir hamleye yatırım yapmak isteyip istemedikleri.”
Putin'in bir karar vermesi gerek
Siyaset bilimci Volodimir Fessenko, Kremlin’in içine düştüğü müşkül durumu Facebook’ta şöyle açıklıyor:
“Putin zor bir ikilemle karşı karşıya: Ukrayna mı yoksa Trump mı? Düne kadar muhtemelen ikisini de istiyordu - Trump sayesinde Ukrayna’yı teslim olmaya ikna etmek, zamanla Ukrayna üzerindeki kontrolünü yeniden kazanmak ve bir yandan da Trump’la türlü taktiksel ve muhtemelen stratejik konularda anlaşmaya varmak. Ama artık bir karar vermek zorunda. ... Hâlâ jeopolitik konumunu güçlendirmek ve Çin’e yönelik bağımlılığını azaltmak için Trump ile taktiksel ve stratejik bir ittifak kurma arayışındaysa, ateşkesi kabul etmesi ve Ukrayna’yı teslim olmaya zorlama niyetinden vazgeçmesi gerekiyor.”
Ukrayna heyeti için bir diplomasi başarısı
Siyaset bilimci Alyona Getmanchuk, Facebook’ta vaziyeti şöyle özetliyor:
“Bence Ukrayna, Suudi Arabistan’da birbiriyle ilişkili iki temel misyon üstlenmişti: Birincisi, barışın önündeki engelin Ukrayna değil, Rusya olduğu konusunda masadakileri elden geldiğince ikna etmek. ... İkincisi, diplomasi topunu Rusya’nın sahasına atmak. Bunu da kendi önerilerini sunarak, proaktif bir vizyon geliştirerek ve ateşkese hazır olduklarını göstermek suretiyle yapmak. Cidde’den gelen ilk bilgi ve açıklamalar ile askeri yardımların ve istihbarat paylaşımının yeniden başlayacağına ilişkin raporlar, Ukrayna heyetinin her iki misyonu da başarıyla yerine getirdiğinin kanıtı.”
Bu haliyle kabul edilemez
Resmi haber ajansı Ria Novosti'nin açıklaması, Moskova'da durumun nasıl değerlendirildiğine dair ipuçları veriyor:
“Diplomatik topu nasıl geri göndereceğimiz, Rusya’nın bu özel diplomasi disiplinindeki yetkinliğini belirleyecek. Akıllı davranmalı ve topu Ukrayna’nın sahasına göndermeliyiz ki Zelenskiy, Trump’ın Nobel Ödülü yolunda yeniden bir engel haline gelsin. Rusya’nın Cidde’den gelen teklifi mevcut haliyle kabul etmesi söz konusu olamaz. Batı ve Ukrayna, çatışmaların durdurulması çağrısını hep birlikte yineliyor, ancak bunu zaten Şubat 2022’den beri yapıyorlar. Öte yandan, kimsenin Rusya’nın öne sürdüğü kimi koşulları göz ardı etme lüksü yok: Özel askeri operasyonun [Kremlin'in Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaş için belirlediği isim] başlama nedenlerinin ortadan kaldırılması.”
Sonu bilinmeyen bir poker
La Repubblica, küresel düzeni yeniden şekillendirmeye yönelik iki zıt planın söz konusu olduğu analizinde bulunuyor:
“Putin’in eli fazla sıkı, Trump’ınsa kartları tamamen açık; dolayısıyla iki lider arasında öngörülemeyen sonuçlar doğurabilecek dengesiz bir poker oyunu bu. Çünkü ikisinin de hedefleri birbirinden çok farklı. Putin, kendi ulusal sınırları boyunca nüfuz alanını genişletmek için Rusya’nın Ukrayna üzerindeki egemenliğini pekiştirme niyetinde. ... Trump ise Putin’i Pekin’den koparmak ve Ukrayna anlaşmasıyla yeni bir uluslararası düzeni tetiklemek istiyor. ... Putin ve Trump, uluslararası güvenlik düzenini yeniden şekillendirmeye yönelik ve halihazırda birbiriyle uyumlu görünmeyen iki büyük planın vücut bulmuş hali.”
Aşağılamaları Trump için oyunun bir parçası
BBC, bugün sergilenen uzlaşı görüntüsünden yalnızca birkaç gün önce Trump ile Zelenskiy arasında yaşananları hatırlatarak şu tespitte bulunuyor:
“ABD’li ve Ukraynalı diplomatların ilişkileri düzelterek ileriye dönük bir yol bulmayı başarmaları, Trump’ın kopardığı tüm patırtıya ve küçük düşürme eğilimine rağmen müzakere etmeye halen açık olduğunun bir diğer örneği. Ona göre gösteriş ve gözdağı, müzakere sürecinin önemli bir parçası.”