Ukrayna: Kısmi ateşkese herkesten destek - peki şimdi ne olacak?
Volodimir Zelenskiy, Donald Trump ile Vladimir Putin'in salı günkü telefon görüşmesinde anlaştıkları 30 gün boyunca enerji altyapılarına yönelik saldırıları durdurma kararını kabul etti. Putin, Washington ve Kiev tarafından önerilen kapsamlı ateşkesi reddetmişti. Trump'a göre, ABD de Rusya da "tam bir ateşkes için hızla çalışmaya" devam etmek istiyor. ABD ile Ukrayna arasındaki görüşmelerinin cuma günü Suudi Arabistan'da sürmesi planlanıyor.
Saldırgan ödüllendiriliyor
The Irish Times, Trump'ın Rusya'ya karşı sergilediği hoşgörüye öfkeli:
“Vladimir Putin, Rusya'nın 'çatışmanın tırmanmasını önlemek' ve bir çözüme yaklaşmak için en önemli koşulunun, 'yabancı askeri desteğin ve Kiev'le istihbarat paylaşımının tamamen sona ermesi' olduğunu vurguladı. ... Bu tür önkoşullar, Rusya'nın azami taleplerini yansıtmakta ve ne Ukrayna ne de Avrupalı müttefikleri tarafından kabul edilebilir. Zira bu, hukuk dışı saldırganlık için büyük bir ödül anlamına gelecektir. Trump, Ukrayna'nın topraklarının iadesine yönelik meşru talebini küçümserken, Putin'in hırslarına karşı koymak için çaba göstereceğine dair herhangi bir emare göstermiyor.”
Trump da çıkmazda
Sme de yeni yaklaşımla belirleyici hiçbir şey değişmedi, diyor:
“Trump, Ukraynalıları tehditlerle müzakere masasında tutarken, Rusya'nın mantıksız taleplerine tepkisiz kalıyor. ... Zelenskiy Trump'ın yaklaşımının, uğruna bazı zorluklara ve aşağılanmalara katlanmaya değer bir barışı sağlayabileceğine nasıl ikna olabilir? ... Şu an için, Trump’ın barış girişimi topyekûn Kremlin'in adil bir barış arzusu olduğu inancıyla başlatılan diğer girişimlerle aynı çıkmaza saplanmış durumda. Ancak bir farkla: ABD, Rusları ciddi müzakerelere zorlayacak güce sahip. Fakat mevcut liderlik, bunu kullanmaya hevesli görünmüyor.”
Asgari düzeyde bir başarı
Avvenire, henüz çok az şey başarılmış olsa da iyi yönde emareler var, diyor:
“Üç yıldır süren savaşın ardından ateşlenmeyen her füze, atılmayan her bomba sevindirici gelişmedir. Ancak gerçekleşen uzun telefon görüşmesi, Washington ile Moskova arasındaki yakınlaşmanın, Ukrayna’daki savaşın bir an önce sona ermesinden daha muhtemel olduğuna işaret ediyor. Kremlin liderinin, ABD Başkanı’nın önerisi üzerine kabul ettiği enerji altyapısına yönelik saldırıların 30 gün boyunca durdurulması, savaşın başlangıcından bu yana Rusya'nın askeri operasyonlarına getirilen ilk kısıtlama oldu. ABD’nin Ukrayna silahlı kuvvetlerine desteğin askıya almasının ardından son dönemde yoğunlaşan sivil hedeflere yönelik saldırıların azalıp azalmayacağını ise yakında göreceğiz.”
Barış müzakereleri için ilk test sürüşü
Siyaset bilimci Volodimir Fessenko, Facebook'ta kısmi ateşkesin uzun vadeli anlaşmalar için önemli doneler sağlayacağını söylüyor:
“Limanlar ve enerji altyapısına yönelik bir ateşkes için ayrıntılı müzakereler yakında başlamalı. Bu görüşmeler, Rusya, Ukrayna ve ABD’li uzman ekipler arasında doğrudan yürütülmeli. ... Bu süreç, böyle bir ateşkesin ne kadar hızlı ve etkili bir şekilde sağlanabileceğinin ilk testi olacak. Müzakere mekanizmaları ve prosedürleri de pratikte sınanacak. Sonrasında da esas sınavla karşı karşıya kalınacak: Bu anlaşma nasıl hayata geçirilecek? Tam kapsamlı bir ateşkes için müzakerelerin geleceği buna bağlı.”
Moskova ateşle oynuyor
Capital, müzakere pozisyonu şimdilik iyi olsa da Rusya’nın Trump’ın iyi niyetini fazla zorlamaması gerektiğini belirtiyor:
“Ukrayna’nın Kursk bölgesinde işgal ettiği toprakların neredeyse tamamını geri alması ve Donbas’ta yavaş ama sağlam adımlarla ilerlemesi, haklı olarak Moskova’nın özgüvenini artırmış durumda. ... Putin, Trump’ın ‘hassasiyetlerinden’ faydalanmaya kararlı olabilir. Bu bakımdan Rusya Devlet Başkanı’nın stratejisi belki de Rusya’nın taleplerini karşılayan bir barış anlaşmasına varabilmek amacıyla kilit hususlarda uzlaşmaz gözükmek. ... Ancak Moskova ateşle oynuyor da olabilir. Rusya’nın kibri, ABD’nin Ukrayna politikasını Moskova aleyhine değiştirmesine yol açabilir.”
Putin için her şey pazarlık konusu
Siyaset bilimci Ihar Tyshkevich, Unian'da Moskova'nın müzakere stratejisinin üç ayağını şöyle sıralıyor:
“Birincisi, ABD’ye diğer bölgelerde hizmet sunarak ve karşılığında Ukrayna’dan tavizler koparmaya çalışarak müzakere çerçevesini genişletme girişimi. İkincisi, Ukrayna’daki savaşın belirli unsurlarını -Karadeniz meselesi ve belki de ileride enerji konusu- bağımsız müzakere başlıklarına dönüştürerek konuyu 'parçalara ayırma' stratejisi. Üçüncüsü, ABD’ye bazı siyasi tavizler karşılığında ekonomik avantajlar (ya da doğrudan kaynaklar) teklif edilmesi. Rusya’nın Çin karşısındaki konumu ise henüz masaya gelmedi. Ancak Putin’in konuyla alakalı hem Washington hem de Pekin ile pazarlık edeceğini düşünüyorum.”
Tek konu Ukrayna değildi
İsrail’de yaşayan siyaset bilimci Abbas Galliamov, Facebook’ta telefon görüşmesindeki önemli gündem maddelerinden birinin de İran olduğunu belirtiyor:
“Putin’in müzakere stratejisi, Trump’ın Ukrayna meselesinde vereceği tavizler karşılığında kendisinin daha az önemsediği başka konularda (örneğin Ortadoğu) vereceği tavizleri değiş tokuş etme amacıyla gündem maddelerinin sayısını artırma çabasına dayanıyor. Ancak Ukraynalıların henüz ABD Başkanı’na öfke beslemelerine gerek yok: Putin’in ateşkes sürerken Ukrayna’nın silahlandırılmaması talebini reddetti. Geniş kapsamlı ateşkes tam da bu yüzden sağlanamadı. Fakat İran meselesi sayesinde de aralarının açılması önlenmiş oldu.”
Bir anda olmuyor
Süddeutsche Zeitung ihtiyatlı bir iyimserlik içinde:
“Telefon görüşmesinin ardından bildirildiği üzere, ikili arasında herhangi sıkıntı yaşanmamış ve çözüm konusunda temkinli adımlar atılmış. Özellikle de enerji altyapısı alanında ateşkese atıfta bulunulması umut verici. ... Belli ki Ukrayna’nın Rus rafinerilerine saldırıları etkili olmuş. Belki Rusya, Ukrayna’nın yeni geliştirilen ve yakında konuşlandırılacak olan seyir füzelerinden de çekiniyordur. Müzakerelere Suudi Arabistan’da devam edilmesi bekleniyor. Bu da iyi bir haber, çünkü savaşın karmaşası bir çırpıda giderilemiyor.”