Grönland: Sular nasıl durulacak?
ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, ABD’nin Grönland’da bulunan bir askeri üssüne gerçekleştirdiği ziyaret esnasında Danimarka’yı adayı ihmal etmekle suçladı ve ABD’nin bölgeye yönelik ilgisini yineledi. Kopenhag ise konuşmalardaki “tonu” uygunsuz bularak iddiaları reddetti. Yeni Grönland Başbakanı Jens-Frederik Nielsen de Grönland’ın “başka kimseye” ait olmadığını belirtti.
Uzatılan eli tutun
Berlingske'ye göre, yeni Grönland hükümetiyle Danimarka arasında başarılı bir işbirliği için iyi fırsatlar var:
“Dört partili koalisyon, ‘dış aktörlerin ulusal kalkınmamızı etkilemeye çalıştığı’ bir dönemde ‘istikrar ve uyum’ ihtiyacının altını çiziyor. ... Genel olarak, partiler bağımsızlığa giden yolun ‘dikkatli ve gerçekçi’ bir şekilde ilerlemesi gerektiğini vurguluyor. ... Danimarka açısından bakıldığında, Grönlandlıların taleplerini bir uzlaşma fırsatı şeklinde görmeliyiz. ... Grönlandlılara, Trump’ın ABD’siyle kuracakları bir ilişkiye kıyasla, bizimle yakın işbirliği içinde çok daha fazla kendi kaderlerini tayin hakkı, saygı ve eşitlik elde edebileceklerini göstermeliyiz.”
Trump ve Frederiksen arasında geçecek bir güç kavgası
Jyllands-Posten gerçek bir çatışmanın sinyallerine işaret ediyor:
“Mette Frederiksen, Vance’in Danimarka’nın Kuzey Kutbu’nun güvenliğine yeterince aktif yatırımlarda bulunmadığını iddia ederken haklı olduğunu kabul etti. Ancak aynısı ABD için de geçerli. Amerika’nın Kuzey Kutbu’ndaki askeri faaliyetleri, tarihte hiç görülmemiş kadar düşük bir seviyede. ... ABD’nin Grönland’ı ele geçirmek istemesinin tek sebebi, aşırı egoist başkanının bir gün devasa genişlikte bir bölgeyi kendi mirasına ekleme arzusu. ... Vance'in ziyaretinden sonra şu belli oldu: Trump, Frederiksen’le savaşıyor. Bu da yeni dünya düzeni için belirleyici nitelikte bir çatışma olacak gibi görünüyor. Bakalım güçlü uluslar hiç utanmadan başkalarının toprak haklarını ihlal edebilecekler mi?”
Vladimir Putin bunu beğendi
Público, Trump ve Vance’in ilhak planının Grönland ve Danimarka’da kabul görmese de Moskova'da memnuniyetle karşılandığı yorumunda bulunuyor:
“Vance ada sakinlerine sövme, Danimarka’yı tehdit etme, kısacası adanın stratejik bakımdan önemli olduğu ve Kopenhag hükümetinin ‘iyi iş çıkaramadığı’ gerekçesiyle er ya da geç ABD tarafından ‘başkanın isteğiyle’ ilhak edileceğini iddia etme fırsatını kaçırmadı. Putin Amerikalıların bu yaklaşımını zaten memnuniyetle karşılamış ve Kuzey Kutbu’ndaki doğal kaynakları zengin bu geniş bölgenin kontrolünü Amerikalı mevkidaşıyla paylaşabileceklerini eklemişti.”
Avrupa kendini ezdirmemeli
Telegram, AB’nin böylesi krizler esnasında siyasi adabı koruması gerektiğini belirtiyor:
“Signal skandalı, gümrük vergileri ilanı ve Grönland’ın ilhakı aynı politikanın, küresel kaos politikasının teyidi niteliğinde. Trump ve yandaşları halen seçim zaferi sarhoşluğundalar. Yaşadıkları güç zehirlenmesiyle eski müttefiklerinin sonunda karşılarında nasıl birinin durduğunu anladıklarının farkında değiller. Bu zorbalar adabı, nezaketi ve uzlaşmacı çözümleri karşıdakinin zaafı olarak görüyorlar. Avrupa Birliği ne ABD’nin başarısızlığa uğramış demokrasisini kurtarabilir ne de Rusya Federasyonu’nun yönünü demokrasiye çevirebilir. Onun görevi bu değil. Fakat ilkelerine sadık kalabilir ve zorbaları kendi arka bahçesinden ötede tutabilir.”
Karşılıklı anlayış ve saygı göstermeli
Berlingske kraliyet ailesinden bir mesaj bekliyor:
“Grönland ve Danimarka hükümetleri, Kral Frederik’ten Grönland’a gitmesini isteyebilir - mümkünse cuma günü. ... Kral’ın orada bulunması, Grönland’ın krallık sınırları dahilindeki bölgesel egemenliğinin altını çizer. ... Amerika Birleşik Devletleri’ne verilen bir yanıt da Krallığın Amerika’nın endişelerini anlamış olmasıydı. Grönland ve Danimarka, Krallığın toprak bütünlüğüne ve egemenliğine saygılı bir şekilde askeri ve güvenlik işbirliğinin geliştirilmesini konuşmaya elbette hazır. Tüm çatışma ve anlaşmazlıklarda mesele nihayetinde birbirimize dokunabilmenin bir yolunu bulmaktır.”
AB ve NATO tepki vermeli
Politiken, ABD’nin provokasyonlarına sağlam bir yanıt verilmesini istiyor:
“Bu yanıt da sadece Nuuk ve Kopenhag’dan gelmemeli. Brüksel, Grönland ve Danimarka’ya sınırsız desteğini açıkça ve bir an evvel vermeli. ... AB ve NATO, Grönland ve Danimarka’nın yanında durmalı ve ulusların egemenliğini kayıtsız şartsız savunmalı. Bir düşünün: Donald Trump dünyayı öyle bir yere çevirdi ki, bu bile artık tartışılabilir hale geldi. En korkuncu da bu işte.”
Hep istenen bir şeydi
Karar, ABD'de yayılmacı fanteziler peşinde koşan yalnızca Trump değil, diyor:
“Danimarka zorla ele geçirmeyi pek ciddiye almasa da bu aslında bir olasılık olarak gündemdeki yerini koruyor. Çünkü New York Times başta olmak üzere giderek daha fazla gazete Grönland’ın Amerika için öneminden söz ediyor, Trump’ı haklı çıkartacak jeopolitik argümanları okuyucularına sunuyor. Yakında bu konu MAGA [Make America Great Again] söyleminin ötesinde bir gerçeklik kazanırsa hiç şaşırmamak lazım. Ne de olsa bu bölgeye ilgi yeni değil. Amerika Grönland’la 1860’lardan bu yana ilgileniyor, daha doğrusu satın almak istiyor.”
Dünya düzeni kasten yıkılıyor
Aftonbladet'in yorumu şöyle:
“Geçtiğimiz hafta sonu Başkan Yardımcısı JD Vance, Grönland ve Danimarka'ya yönelik söylemini sertleştirdi. Fox News’e verdiği mülakatta, Trump’ın ülkenin güvenliği için gerekli görmesi halinde ABD’nin 'Grönland’ın kontrolünü ele geçirebileceğini' ifade etti. Bu açıklamalar, pek çok uluslararası yasa ve ilkeyi ihlal etmekte. Trump yönetimi elbette bunun farkında, ancak açıkça görülüyor ki sonuçlarını göz ardı ediyorlar. Usha Vance, ne yaptığının hayli farkında ve zeki bir kadın. Dünya düzeninin yıkılmasına gülümseyerek katkıda bulunması ise durumu daha da tatsız hale getiriyor.”
Yetki sınırları netleştirilmeli
Berlingske'ye göre Kopenhag ve Nuuk'un ABD Kongresi'yle doğrudan ilişki kurması gerekiyor:
“Trump yönetimi, başkanın son derece geniş yetkilere sahip olduğu anlayışına dayanıyor. Ancak esas mesele, Anayasa'nın başka ülkelerin kontrolünü zorla ele geçirme yetkisini başkana değil, Kongre'ye vermesinde yatıyor. ... Danimarka ve Grönland, Trump’ın provokasyonlarını sürdürmesini veya ABD’nin güvenliği bahanesiyle yasa dışı adımlar atmasını zorlaştırmalı. Bu, zaten söz dinlemeyen bir başkanla değil, doğrudan ABD Kongresi ile iletişim kurmakla ilgili.”
En iyisi sınırdan geri göndermek
Jyllands-Posten acilen bir şeyler yapılmasını istiyor:
“Bayan Vance ve üst düzey çevresinin cep telefonlarına bakıp Grönland hakkında çirkin şeyler yazıp yazmadıklarını kontrol edemez miyiz? Bu şekilde biz de bir süre önce cep telefonunda Trump hakkında alaycı bir SMS bulunduğu için Fransa’ya gönderilen Fransız araştırmacıyla aynı mesajı kendilerine verebiliriz. ... [Bu ziyaret] Mette Frederiksen’in -ve Avrupa’nın geri kalanının- Trump’a karşı koyması için yeterli sebep değil mi? Mevcut Başbakan Múte B. Egede’nin -Sovyet tankları 1956 yılında Budapeşte’ye girdiğinde Macaristan Başbakanı Imre Nagy’nin radyoda yaptığı konuşmayı anımsatacak şekilde- bir süper güç karşısında Grönland’ın yanında durulması çağrısına kulak verilmesi için bu yetmez mi?”