Suriye'nin geleceğine kim karar verecek?
Suriye'de isyancıların son kalesi İdlib'e saldırının şimdilik önüne geçilmesinin ardından, sıra savaş sonrası ülkede kurulacak düzene geldi. Hukukçulardan oluşan uluslararası bir grup, salı günü BM Genel Sekreteri Guterres'e çağrıda bulunarak Suriye'nin yeniden inşası sırasında insan hakları ihlalleri yaşanabileceği uyarısında bulundu. Köşe yazarları Batı'nın artık gözlerini kaçıramayacağını yazıyor.
Batı Suriye'de değişimin motoru olacak
Lübnanlı haber portalı Almadon, barıştan sonra Suriye'nin savaş öncesi haline döneceğine inanmıyor:
“Batı dünyası müzakereler sırasında Astana üçlüsüne (Rusya, İran, Türkiye) cumhurbaşkanının yetkilerinin sınırlandırılması için baskı yapacaktır. Bu cumhurbaşkanının görevden alınması için bir ilk adım olur. Bunun yerine başbakanın yetkileri artacak ve Suriye gelecekte parlamenter bir sisteme sahip olacak. ... Gerçi Batı ülkeleri savaş suçlularının yargılanmasını ve Suriye'nin gelecekteki hükümetinin uluslararası toplulukla işbirliği yapmasını da talep edecektir. Ancak müzakereler sırasında bu taleplerden geri adım atılması olasılığı da var.”
Uluslararası hukuk feda edilmemeli
France Inter radyosundan Pierre Haski, başarı şansı düşük olsa da bu çağrının çok önemli olduğunu düşünüyor:
“Hukukçuların çağrısı, Aralık 2015'te, aralarında Rusya'nın da bulunduğu 15 üye ülke tarafından oybirliğiyle alınan 2254 numaralı karar çerçevesinde yapıldı. ... Karar Suriye'de, çatışmaların durdurulmasına eşlik edecek siyasi bir geçiş dönemini destekliyor. Ancak bu karar unutulduğu gibi 2015'teki uzlaşmadan da geriye pek bir şey kalmadı. Buna ilave olarak savaş da Şam'dan yana döndü. Bu açıdan bakıldığında hukukçuların çağrısı şu koşullar altında pek taraftar toplamayacaktır. Ancak varlığı bile önemli bir gelişme, çünkü orman kanunuyla yönetilmeye doğru giden bir dünyada uluslararası hukuka saygı gösterilmesi gerektiğini hatırlatıyor bize.”
Suriyeliler Esad'tan çok daha iyisini haketti
Suriye'nin geleceği şu sıralar Rusya, Türkiye ve İran'ın ellerinde, ancak bu durum Batı'nın sorumluluktan kaçabileceği anlamını taşımıyor, diyor Politiken:
“Türkiye, Suriye'nin kuzeyindeki toprakları fiili olarak ilhak etmiş durumda ve İdlib'de herhangi bir kargaşa istemiyor. Rusya ise Esad rejiminin devamını garantilemiş durumda. ... Diğer yandaysa ABD ve Avrupa gerek bizim ideallerimizi, gerekse Suriye halkının hayallerini suya düşürdü. Demokrasi hakkında söylediklerimiz hiçbir şey kazandırmadı. ... Şimdi havlu atmak ve Suriye'yi Rusya, Türkiye ve İran'a bırakmak cazip bir çözüm gibi görünse de yanlış olacaktır. Suriye uğruna verilen mücadele bu seferlik kaybedildi ama uzun vadede önemli olan Esad'ın yerini alacak bir sivil toplum inşa etmek. Suriyeliler bundan daha iyisini hak etti, hem de çok daha iyisini.”
Ruslar hızla Suriye'den çıkmalı
Suriye hava savunması geçtiğimiz hafta yalnışlıkla bir Rus askeri uçağını düşürdü. Moskova bu olayı İsrail'in hava saldırılarına bağlıyor. Muhalefet lideri Aleksey Melnikov, newsru.com'da tekrar yayınlanan bir blog yazısında, Rusya'nın Suriye'de iki cephe arasında kalma riski olduğunu söylüyor:
“Rusya Putin yüzünden bölgede Suriye ile İsrail arasındaki çatışmanın arasına girmiş oldu. ... Nitekim İl-20 uçağı trajedisi de bunu açıkça gösterdi. Ancak Rus devlet erki buradan sonuç çıkarmak ve Suriye'yi terk etmek yerine tam tersi bir rotaya giriyor ve Rus askerlerin hayatını riske atmayı, kaynakları harcamayı sürdürüyor ve İsrail, ABD ve müttefikleriyle askeri çarpışmanın kıyılarında dolaşıyor.”